Nauwelijks verlof voor LHBTI-ouders: 'Dochter met zes weken naar de crèche'
Anno 2020 bestaan gezinnen al lang niet meer alleen uit een vader, moeder en kinderen, maar zijn er heel veel vormen mogelijk. Denk aan ouders van hetzelfde geslacht of meeroudergezinnen. Toch krijgen deze ouders vaak veel minder verlof bij de geboorte van hun kind. "De wet erkent je gezin gewoon niet."
"Mijn dochter wordt bijna drie. Het is alweer even geleden, maar in die tijd was het niet leuk. Ze moest al met zes weken naar de crèche", zegt Dennis Zantman. Hij kreeg samen met vriend Lody een kind via een draagmoeder. Dennis kreeg de wettelijke twee dagen verlof, omdat hij het kind erkende, zijn vriend kreeg niks.
"Je bent enorm blij als je papa wordt. Je wil het met iedereen delen, en voor het kind zorgen. En dan word je niet als papa gezien, dat is knetterhard", zegt Dennis. Bij heterostellen krijgt de moeder twaalf weken verlof na de geboorte en sinds 1 juli krijgt de vader een week verlof plus vijf weken tegen 70 procent van het loon.
Voor meeroudergezinnen of ouders die een kind krijgen via een draagmoeder ligt dit een stuk ingewikkelder. In Nederland kan een kind voor de wet niet meer dan twee ouders hebben.
Verlof bij verschillende gezinsvormen
Meerouderschap met single vrouw en homostel
De vrouw krijgt twaalf weken verlof en de man die het kind erkent krijgt partnerverlof (1 week plus 5 weken tegen 70 procent salaris). De duovader krijgt niks.
Meerouderschap met single man en lesbisch stel
Dat hangt er vanaf of de duomoeder het kind erkent of de biologische vader. Als de duomoeder het kind erkent krijgt de vader geen partnerverlof. Als de vader erkent, krijgt hij zes weken. En de duomoeder ook, omdat zij de partner is van de vrouw die bevallen is. De biologische moeder krijgt 12 weken.
Homo- en lesbisch stel vormen samen gezin
Hierbij is het belangrijk wie het kind erkent. Als één van de vaders erkent, krijgt hij partnerverlof, en de vrouw van de biologische moeder ook. De andere vader krijgt dan geen verlof. Als de duomoeder het kind erkent, krijgen beide vaders geen verlof. De biologische moeder krijgt 12 weken.
Homostel krijgt kind van draagmoeder
De biologische vader heeft recht op partnerverlof als hij het kind, met toestemming van de draagmoeder, erkent. Zijn partner heeft geen recht op verlof. Hij kan wel juridisch ouder worden, maar dat is via een adoptieprocedure na de geboorte van soms wel een jaar. De draagmoeder is automatisch gezaghebbend ouder en als ze getrouwd is, moet haar partner zelfs actief afstand doen van het kind.
Waarschijnlijk verandert dit binnenkort in de wet, en worden de wensouders vanaf de geboorte de juridische ouders en krijgen ze beiden zes weken verlof.
Lesbisch stel krijgt kind via spermadonor
De biologische moeder krijgt 12 weken en haar partner krijgt partnerverlof van zes weken.
Adoptie
Beide ouders krijgen zes weken adoptieverlof.
Belang van het kind
Niet alleen vanuit de overheid is er geen duidelijke regeling voor andere gezinsvormen dan het klassieke heterostel, ook bedrijven hebben dit bijna nooit vastgelegd. HEMA heeft vandaag aangekondigd dat ze dit wel gaat doen, door ouders van alle gezinsvormen tien weken verlof te geven bij geboorte of adoptie. Een stap die maar heel weinig bedrijven zetten in Nederland.
HEMA heeft dit gedaan op initiatief van stichting Meer Dan Gewenst, die zich inzet voor 'roze ouderschap'. Woordvoerder Sara Coster is enorm blij met de actie van HEMA. "Je wil gewoon dat het kind tijd heeft om aan de ouders te hechten", zegt ze. Zoals het nu geregeld is, is volgens haar niet in het belang van het kind.
De kern van het probleem zit er volgens Sara in dat er geen ruimte in de wet is voor andere gezinsvormen. Zelf heeft ze samen met een homostel twee kinderen in co-ouderschap. "Mijn kinderen hebben gewoon twee vaders. Die hebben hun luiers verschoond, zeggen dat ze hun kamer moeten opruimen, hebben de code van hun schermtijd, maar de wet erkent de ene vader niet. Ik word weer emotioneel als ik het zeg."
In heel veel gevallen zijn dit soort gezinnen afhankelijk van coulance en speciale regelingen, zegt Sara. "Vader twee mag officieel niet eens bij een ouderavond zijn of een rapport ondertekenen. Elke formaliteit is een potentieel probleem en je bent altijd afhankelijk van de coulance van een ander." Met geboorteverlof is het niet anders: je bent ervan afhankelijk of je werkgever een regeling voor je wil treffen.
Jarenlang traject
Ook Dennis denkt dat maar weinig bedrijven goed nadenken over regelingen voor gezinnen zoals dat van hem. Dan moet je je in bochten wringen, zoals vakantiedagen opnemen of onbetaald verlof opnemen, maar dat is niet voor iedereen een optie. Vaak is er namelijk al een jarenlang traject aan vooraf gegaan dat enorm veel tijd, geld en vakantiedagen kost.
"De nicht van Lody was draagmoeder, maar wilde het niet van haar eigen eicellen doen. In Nederland was draagmoederschap toen alleen nog voor heterostellen, dus na een lange zoektocht zijn we uitgekomen bij een Canadese donor, bij een kliniek in Toronto", zegt Dennis. Uiteindelijk waren ze een paar jaar en 40.000 euro verder voordat dochter Skye er eenmaal was.
Daarna volgde nog een juridisch proces van bijna een jaar voordat Lody zijn dochter kon adopteren en ook wettelijk de vader was. "Toen Skye drie maanden oud was, kreeg ze het RS-virus, waardoor ze in het ziekenhuis belandde. Toen mocht Lody niet blijven slapen in het ziekenhuis. Stel er zou iets gebeuren, dan mocht hij juridisch niks over het kind zeggen. Dat was heel pijnlijk, want hij was gewoon de vader."
Verandering
Dennis hoopt dat er snel iets verandert, waardoor beide ouders er voor het kind kunnen zijn en het kind aan beide ouders kan hechten. "Goede wetgeving zal lang duren, maar tot die tijd kunnen HR-afdelingen binnen bedrijven zorgen dat ze goed beleid maken."