Psychologische werking mondkapjes: 'Het kan een waarschuwend effect hebben'

Deze week werd bekend dat gemeenten lokaal mogen gaan experimenteren met mondkapjes op drukke plekken.

Rotterdam en Amsterdam zijn de eerste gemeenten die dat op bepaalde plekken gaan doen. De mondkapjes worden in beide steden vanaf woensdag 5 augustus verplicht.

Niet landelijk invoeren

Over de medische noodzaak van een mondkapje lopen de meningen uiteen. In omliggende landen is een mondkapje steeds vaker verplicht, maar volgens het RIVM is er 'geen eenduidig wetenschappelijk bewijs dat het werkt'. Een landelijke mondkapjesplicht wil het kabinet vooralsnog dan ook niet invoeren.

Los van de vraag of een mondkapje kan helpen om de verspreiding van het virus van mens op mens tegen te gaan, kan het dragen van een mondkapje wel andere effecten hebben, zegt gezondheidspsycholoog Andrea Evers van de Universiteit Leiden tegen RTL Nieuws.

"Er zijn verschillende effecten. Aan de ene kant kan het dragen van een mondkapje er aan bijdragen dat mensen herinnerd worden aan het feit dat het coronavirus er is. Als jij om je heen overal mondkapjes ziet, ben je misschien eerder geneigd om je ook aan andere maatregelen te houden, zoals de anderhalve meter afstand", vertelt ze. "Dan heeft het mondkapje dus een signaalfunctie, het werkt dus als een soort waarschuwing."

Volgens Evers is het niet onomstotelijk vast komen te staan dat het dragen van mondkapjes dat effect heeft, maar zijn er wel een aantal kleinere onderzoeken gedaan die dat uitwijzen.

Negatief effect

Aan de andere kant kan het dragen van mondkapjes in het openbaar ook een negatief effect hebben, legt ze uit. "Dat mensen denken, ik heb nu een mondkapje op, dus ik hoef geen anderhalve meter afstand meer te houden. Dan creëert het dragen van een mondkapje een gevoel van schijnveiligheid."

Als gezondheidswetenschapper snapt Evers wel dat het volhouden van alle maatregelen moeilijk is. "We leven al een half jaar in een chronische stresssituatie waarin we gedrag moeten vertonen dat we eigenlijk niet fijn vinden. We willen terug naar het oude normaal", zegt ze.

Evers vergelijkt het met afvallen: "In het begin ben je heel fanatiek, maar daarna kun je makkelijk terugvallen. Gedragsverandering vereist heel veel inspanning, zeker als het tegennatuurlijk is. Het is een natuurlijke reactie om dingen soms los te laten. Als mondkapjes je er aan kunnen herinneren om je gedrag aan te passen en je aan die 1,5 meter te houden, kan dat een positief effect hebben op het bestrijden van het coronavirus."