Pijn van de crisis komt bij klein gedeelte van de bevolking terecht

Het is één van de meest gebruikte woorden rondom Prinsjesdag: koopkracht. Uit eerder uitgelekte stukken bleek al dat vooral mensen met een vaste baan erop vooruit gaan: het Centraal Planbureau (CPB) berekent voor deze groep een koopkrachtstijging van 1,2 procent, ondanks de coronacrisis.

Wat is koopkracht eigenlijk? 

Simpel gezegd is koopkracht wat een huishouden gemiddeld kan kopen. Voor de berekening kijkt het CPB naar het bruto inkomen van een huishouden, trekt daar belastingen vanaf en telt er toeslagen (zoals zorgtoeslag en kinderbijslag) bij op. Het cijfer wat daaruit komt is het besteedbaar inkomen.

Dan wordt naar de inflatie gekeken en hoeveel je werkelijk kunt kopen van je besteedbaar inkomen, je hebt namelijk niks aan meer geld als je boodschappen tegelijk ook veel duurder worden. Het cijfer dat daaruit komt, heet koopkracht.

Koopkracht verandert natuurlijk ook door persoonlijke omstandigheden: mensen wisselen van baan, gaan trouwen of scheiden, krijgen kinderen of gaan verhuizen, om maar een paar voorbeelden te noemen. Toch neemt het CPB dit niet mee, dit bureau berekent alleen zogeheten statische koopkracht. "Dat is eigenlijk die som die laat zien wat er gebeurt als er niks verandert in je leven", zegt ING-econoom Marieke Blom.

En voor mensen die een vaste baan hebben en die het aankomende jaar houden, verandert er dus niet zo veel als de persoonlijke omstandigheden hetzelfde blijven. Volgens Blom vallen de economische klappen bij een relatief kleine groep. "De pijn van deze crisis zit vooral bij zzp'ers, ondernemers en mensen die hun baan verliezen", zegt ze.

900 euro per maand achteruit

Dat blijkt ook uit cijfers die het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) vandaag heeft gepresenteerd. 15 procent van de Nederlanders heeft door de coronacrisis te maken met een inkomensachteruitgang, blijkt uit onderzoek van kenniscentrum Nibud, gespecialiseerd in uitgaven van huishoudens. Vooral flexwerkers en zelfstandigen hebben het zwaar.

40 procent van de flexwerkers zijn er in doorsnee 500 euro per maand op achteruit gegaan, zelfstandigen zelfs 900 euro. Veel zelfstandigen hebben door de coronacrisis minder of zelfs helemaal geen opdrachten. Ook mensen die hun baan verliezen gaan er flink op achteruit.

Rekening doorgeschoven

Maar zoals eerder gezegd: door een kleine belastingverlaging en andere maatregelen die het kabinet neemt, gaan de meeste werkenden er iets in koopkracht op vooruit. "Het klinkt misschien tegenstrijdig dat we midden in een enorme crisis zitten, en veel mensen dat toch niet in de portemonnee zullen voelen", zegt politiek verslaggever Roel Schreinemachers. "Maar het kabinet heeft er heel bewust voor gekozen om niet nu al te gaan bezuinigen of de belastingen te verhogen."

De coronacrisis heeft tot nu toe al tientallen miljarden euro's gekost. Ook volgend jaar verwacht het kabinet meer uit te geven dan er binnenkomt. "Die rekening wordt doorgeschoven tot na de coronacrisis", aldus Schreinemachers. "Verzachtende omstandigheid: de overheidsfinanciën staan er goed voor en het is ook heel goedkoop om geld te lenen."