Koning in troonrede: 'Nu schrap zetten voor gevolgen zware economische terugslag'

"We moeten ons nu schrap zetten voor de gevolgen van de zware economische terugslag." De terugslag zal ook doorwerken in de overheidsfinanciën, aldus het staatshoofd. De Nederlandse economie en overheidsfinanciën zijn 'veerkrachtig' en hebben de eerste klap van de coronacrisis kunnen opvangen.

De koning stond aan het begin van de troonrede stil bij de coronacrisis. "Corona raakt ons allemaal." Hij sprak zijn dank uit voor iedereen die in de zorg en elders in de samenleving al wat mogelijk deed om de crisis het hoofd te bieden. "Het weefsel van onze samenleving is sterk gebleven."

Huidskleur

Ook ging de koning in op het racismedebat. "Een wezenlijke bedreiging voor de kwaliteit van de rechtsstaat is dat in ons land iemands huidskleur of naam nog te vaak bepalend is voor zijn of haar kansen. Dat is onaanvaardbaar. Het maatschappelijk debat hierover schuurt soms, maar kan ons ook verder brengen in de strijd tegen discriminatie, racisme en ongelijke behandeling. Bestaande verschillen overbruggen begint bij de bereidheid naar elkaar te luisteren."

Aangepast

Vanwege de coronacrisis is Prinsjesdag aangepast. Er was geen rijtoer van de Gouden Koets, geen zwaaiende koningin én geen balkonscène. De koning hield de troonrede dit jaar niet in de Ridderzaal, maar in de Grote Kerk een eindje verderop, waar meer ruimte voor gasten is om onderling afstand te houden.

Minder aanwezigen

Ondanks de ruimere locatie waren er een stuk minder mensen aanwezig. Slechts een deel van het kabinet was erbij en niet alle Kamerleden waren aanwezig; ook partners bleven thuis. Ambassadeurs van andere landen en overige hoogwaardigheidsbekleders ontbraken dit jaar ook.

Door de kleinere gastenlijst was ook de traditionele hoedjesparade van de vrouwelijke ministers, Kamerleden en 'partners van' dit jaar niet in zijn gebruikelijke vorm te zien.

Fons Lambie: 'Sobere en sombere troonrede'

Politiek verslaggever Fons Lambie keek naar de troonrede. Hem viel op dat het een sobere en sombere troonrede was, 'met een duidelijke waarschuwing: er komen nog zware tijden aan, met een historische krimp, historisch tekort en een verdubbeling van de werkloosheid'.

"Uiteraard besteedde de koning veel aandacht aan de coronacrisis. Veel van de boodschap hebben we de afgelopen maanden al van het kabinet gehoord: complimenten voor wie zich aan de maatregelen houdt en het bedanken van een aantal beroepen. Het kabinet liet de koning een duidelijke oproep doen: gezamenlijkheid, verantwoordelijkheid en solidariteit tussen jong en oud. Dat is geheel volgens het kabinetsmotto 'alleen samen krijgen we corona onder controle'. Dat de koning en een enkele minister de afgelopen weken het foute voorbeeld gaven door de coronaregels te negeren, daar werd geen aandacht aan besteed", zegt Lambie.

"De koning benoemde ook de trendbreuk in de begroting: dit kabinet plant geen miljardenbezuinigingen. Afgelopen decennium werd op het Binnenhof volop bezuinigd, maar dat wil niemand nu. Voor de schatkist is dat ook geen probleem, want Nederland kan nu heel goedkoop lenen. De oplopende staatsschuld wordt doorgeschoven naar volgende kabinetten en zolang de rente zo laag blijft, vormt dat geen probleem."

Los van de coronacrisis en de economische gevolgen was ook de passage over de discriminatie en racisme opvallend. "Dat is een superactuele en hypergevoelige discussie, waar de koning allesbehalve terughoudend over was. Hij noemde discriminatie 'onaanvaardbaar' en 'een wezenlijke bedreiging voor de kwaliteit van de rechtsstaat'. Zo stevig heeft het kabinet zich niet eerder over dit probleem uitgelaten."

Plannen van het kabinet:

Veel van de plannen die het kabinet op Prinsjesdag wil presenteren, lagen vooraf al op straat. Een overzicht wat tot dusver is uitgelekt:

- Het belastingtarief in de eerste schijf gaat omlaag, de arbeidskorting juist omhoog. Dat levert werkenden en gepensioneerden bij elkaar 1 miljard euro lastenverlichting op.

- De zelfstandigenaftrek wordt sneller afgebouwd. Toch gaan ook zzp'ers er dankzij de lagere belastingen iets op vooruit.

- De eerder beloofde verlaging van de winstbelasting voor grote bedrijven gaat niet door. Daarnaast wordt belastingontwijking harder aangepakt.

- Kleine tot middelgrote bedrijven gaan wel minder winstbelasting betalen. De grens tussen het hoge en het lage tarief komt te liggen op een winst van 4 ton. Dat is nu nog 2 ton.

- Er komt een belastingaftrek om bedrijven aan te sporen ondanks de onzekere economische omstandigheden te blijven investeren.

- De overdrachtsbelasting wordt afgeschaft voor starters op de woningmarkt. Beleggers gaan juist fors meer betalen: 8 procent in plaats van de huidige 2 procent.