Wat is de impact van corona op de begroting? 'Het virus zet alles op zijn kop'
Nederland gaat gebukt onder een pandemie en die kost bakken met geld. Hoeveel invloed heeft het coronavirus op de begroting die vandaag wordt gepresenteerd en wat voelen we daarvan in onze portemonnee? Politiek verslaggever Roel Schreinemachers beantwoordt vragen.
1. Als er geen coronacrisis was geweest, had de begroting er dan heel anders uit gezien?
De coronacrisis heeft de begroting 'totaal op zijn kop gezet', zegt minister Hoekstra van Financiën. Sinds de Tweede Wereldoorlog was er nog nooit zo’n groot tekort op de begroting. Ook de staatsschuld schiet omhoog.
Toch is het kabinet niet van plan te bezuinigen nu we nog midden in de crisis zitten. Wat dat betreft is het dus wel een begroting als andere jaren. Voor sommige dingen wordt zelfs extra geld uitgetrokken, zoals een kleine belastingverlaging die er voor moet zorgen dat we er in koopkracht niet op achteruit gaan.
2. Wanneer beginnen ze eigenlijk met het maken van de begroting en is er flink bijgesleuteld?
Het maken van de begroting begint al in het voorjaar. In augustus neemt de ministerraad dan de laatste beslissingen voordat de begroting voor Prinsjesdag definitief wordt vastgesteld. Dit jaar moesten in augustus niet alleen de laatste begrotingsknopen worden doorgehakt.
Ook moest de regeringscoalitie het eens worden over het derde coronasteunpakket om bedrijven door de crisis te helpen, dat doorloopt tot de zomer van volgend jaar.
3. Hoe ging dat bij de vorige economische crisissen?
In 2012 stonden de overheidsfinanciën er ook slecht voor, als gevolg van de kredietcrisis van 2008. Toen werd besloten om drastisch te bezuinigen. Dat was toen al een omstreden besluit. Achteraf gezien hebben de miljardenbezuinigingen de toch al kwakkelende economie nog een extra knauw gegeven.
Vandaar dat nu ook niemand ervoor pleit meteen te snijden in de uitgaven. Het devies is nu: "We investeren ons de crisis uit."
4. Na een diepe dip dit jaar, groeit de economie in 2021 toch met 3,5 procent. Hoe kan dat?
Of deze voorspelling echt uitkomt, valt nog te bezien. De economie komt alleen uit het dal als alles meezit en het lukt om het coronavirus onder controle te houden.
Komt er een tweede golf en een nieuwe lockdown, dan wordt 2021 ook een crisisjaar en verdwijnt alle groei als sneeuw voor de zon. Is er snel een vaccin, dan ziet 2021 er veel zonniger uit. Bedrijven die dankzij de overheidssteun overeind zijn gebleven, kunnen dan de draad weer oppakken. De crisis ligt dan snel achter ons.
5. Gaan we niet op een later moment alsnog heel veel extra betalen?
De coronacrisis heeft al tientallen miljarden euro's gekost. Die rekening loopt komend jaar nog een stuk verder op.
Het goede nieuws: de overheidsfinanciën staan er heel goed voor en we kunnen dit wel een tijdje volhouden. Ooit moeten al deze miljarden wel worden terugbetaald. Als het aan minister Hoekstra ligt, wordt die rekening over een aantal jaar uitgesmeerd. Als de economie weer groeit, kan dat ook. Vorig jaar bijvoorbeeld was er een begrotingsoverschot van meer dan tien miljard euro. Toch zal er ook moeten worden bezuinigd, maar dat is een taak voor een volgend kabinet.
6. Wie krijgen er geld bij?
Wie er in elk geval geen geld bij krijgen, zijn al die mensen die hun baan kwijtraken. Naar schatting 150.000 mensen komen volgend jaar zonder werk te zitten.
Wie zijn baan wel behoudt, profiteert van de belastingverlaging die het kabinet op Prinsjesdag bekendmaakt. Volgens de berekeningen van het Centraal Planbureau levert dat voor de meeste mensen een lichte koopkrachtplus op. Al is dat nooit zeker, en blijkt vaak achteraf dat de koopkracht minder is gestegen dan beloofd.
