Geen plastic rietje meer in je milkshake: hoeveel verschil maakt dat?

McDonald's zegt met de stap in Nederland ruim 70.000 kilo plastic per jaar te besparen. Het bedrijf kondigde twee jaar geleden al aan plastic in de ban te doen. In het Verenigd Koninkrijk en Ierland zijn de papieren rietjes het afgelopen jaar getest.

Plastic rietjes zijn de laatste jaren het symbool geworden van de strijd tegen plastic afval, mede door een beroemd filmpje uit 2015 waarin een rietje uit de neus van een zeeschildpad wordt gehaald. Die video kun je hier bekijken, maar pas op: de beelden kunnen als schokkend worden ervaren. 

Andere soorten plastic afval krijgen niet de aandacht die de rietjes krijgen. Volgens sommige critici leidt die aandacht voor rietjes af van brede en mogelijk effectievere maatregelen. Zet een rietjesban wel zoden aan de dijk?

"Je moet niet onderschatten dat een bedrijf als McDonald's heel veel rietjes verkoopt", zegt Jeroen Dagevos van de Plastic Soup Foundation.

Serieus aangepakt

"Bovendien verandert er de komende tijd nog meer: volgend jaar komt er statiegeld op kleine drankflesjes, daarna waarschijnlijk ook op blikjes. Die dingen samen, dat gaat echt enorm helpen. Dat is het positieve: het wordt serieus aangepakt."

De stap van McDonald's staat dan ook niet op zichzelf. Veel andere bedrijven zijn de afgelopen tijd al overgestapt op alternatieven voor plastic. En anders zullen ze dat binnenkort moeten doen: vanaf 3 juli volgend jaar is de verkoop van wegwerpplastic in de hele Europese Unie verboden.

Plastic rietjes, wattenstafjes en wegwerpbestek mogen dan bijvoorbeeld niet meer. Zo hoopt de EU het afval dat in de natuur terecht komt te verminderen en bedrijven over te halen om duurzamere alternatieven te kiezen.

23 kilo per persoon

"Dat verbod is gebaseerd op welke producten er daadwerkelijk vaak in de natuur worden aangetroffen", zegt Dagevos. "Het is niet zo dat rietjes verboden worden vanwege een zielig filmpje van een schildpad. Op Europese stranden spoelt bijvoorbeeld veel van dit soort plastic aan."

Maar ondertussen wordt er nog altijd een heleboel plastic gebruikt. Volgens cijfers van het CBS werd in 2016 in Nederland ruim 400 miljoen kilo plasticafval geproduceerd, zo'n 23 kilo per persoon.

Een groot deel daarvan bestaat uit plastic voor verpakkingen. Plastic Soup Foundation zegt veel snoepverpakkingen en andere plastic wikkels tegen te komen bij opruimacties langs Nederlandse rivieren. Dagevos: "Voor dat soort plastic is nog geen maatregel."

Combinatie van maatregelen

Om echt van het plastic af te komen, is een combinatie van maatregelen nodig, zegt Dagevos: "Veel producenten zetten erop in om plastic beter te recyclen. Statiegeld is daar een hele slimme methode voor. Maar veel afval komt ook in de natuur terecht. Producenten moeten dus ook nadenken over hoe je daarmee omgaat. Bijvoorbeeld door een materiaal te gebruiken dat wel afbreekt, zoals papier."

Dat hoopt ook McDonald's te doen, bijvoorbeeld voor de doppen van frisdankbekers, die nog wel van plastic zijn. "Ons doel is om op termijn over te stappen naar een alternatief waarbij we voor frisdranken helemaal geen rietje meer hoeven uit te geven. Daarbij denken we aan een deksel gemaakt van geperste vezels, met daarin een speciale drinkopening."