Meer klachten over racistisch optreden agenten, politie erkent zelden schuld

Dat blijkt uit cijfers van de Nationale Politie, die zijn opgevraagd door RTL Nieuws. De toename wijt de politie aan de toegenomen aandacht voor racisme, nadat in mei in de VS de zwarte Amerikaan George Floyd door politiegeweld om het leven was gekomen.

De politie wijst de meeste klachten af, blijkt uit een analyse van de cijfers door de onderzoeksredactie van RTL Nieuws. Slechts in een uitzonderlijk geval geeft de politie de klager gelijk. Zo werden van de 70 discriminatiezaken die van 2016 tot en met 2019 zijn behandeld door een klachtencommissie er slechts 2 gegrond verklaard.

Ook Divano diende een klacht in bij de commissie. Maar dat liep moeizaam en leidde tot niets:

De afgelopen jaren zijn er behalve klachten ook 54 aangiftes ingediend tegen agenten wegens discriminatie. Geen enkele agent is ervoor vervolgd: alle zaken zijn door het Openbaar Ministerie geseponeerd.

Geen zicht op klachten

Bovendien weet de politie niet hoeveel van alle ingediende discriminatieklachten tot tevredenheid van de klager zijn afgehandeld. Dit hoewel de politie wettelijk verplicht is die gegevens bij te houden. Juist omdat een belangrijk doel van de klachtenprocedure is het vertrouwen tussen de burger en politie te herstellen. In een reactie laat de politie weten dat ze dit in de toekomst beter wil gaan bijhouden.

Het kleine aantal discriminatieklachten dat gegrond wordt verklaard, zou kunnen betekenen dat de politie weinig discrimineert. Maar algemeen wordt ervan uitgegaan dat slechts een heel klein deel van de mensen die zich gediscrimineerd voelen, een klacht indient.

'Niets te winnen'

"De klager die de moeite neemt om een klacht in te dienen, lijkt persoonlijk niets of in ieder geval niet veel te winnen te hebben", stelt onderzoeker Lida van den Broek. Zij is lid van de klachtencommissie Noord-Nederland en schreef in opdracht van burgerrechtenorganisatie Controle Alt Delete (CAD) een rapport over de werking van de klachtenprocedure. Volgens haar is bij de politie en de klachtencommissies te weinig kennis over racisme en discriminatie.

"Het bewustzijn over racisme is daar niet erg groot. Ik heb een aantal casussen doorgelezen en daar zie ik gewoon dat de klachtencommissies, precies zoals heel veel Nederlanders, racisme liever ontkennen dan erkennen." Bovendien hebben leden van de commissies de neiging om de agenten meer te geloven dan de burger die de klacht indient.

Er wordt volgens Van den Broek soms te makkelijk gedacht dat de agenten altijd de waarheid vertellen, omdat ze een eed hebben afgelegd. "Terwijl ik in de commissie echt ook heb meegemaakt dat ik dacht: ik vertrouw die politie helemaal niet, ik geloof 'm helemaal niet, ik geloof in dit geval de klager."

Politie leert niet

Controle Alt Delete strijdt al jaren tegen discriminatie en etnisch profileren door de politie. Zij staan burgers bij die zich door de politie gediscrimineerd voelen. CAD ziet in de cijfers die verzameld zijn door RTL Nieuws een bevestiging van haar ervaring, namelijk dat klagende burgers geen resultaat zien van hun klacht. "Deze burgers willen eraan bijdragen dat de politie voor iedereen is", stelt Jaïr Schalkwijk van Controle Alt Delete. "Ze verzanden echter in een procedure die grotendeels niet onafhankelijk is en die lang kan duren. De politie stelt zich onvoldoende op als een lerende organisatie."

Wat de Nationale Politie betreft hoeft de klachtenprocedure niet te worden aangepast. Die is 'deugdelijk', laat een woordvoerder weten aan RTL Nieuws. De politie ziet geen reden om aan het oordeel van de onafhankelijke klachtencommissies te twijfelen. Ze probeert discriminatie en etnisch profileren te voorkomen door agenten opleidingen en trainingen te geven.

Ondanks het karige resultaat van de ingediende klachten roept zowel Controle Alt Delete als Lida van den Broek mensen op gevallen van discriminatie door de politie te blijven melden. "Alleen dan kunnen we samen met de burgers de politie aanspreken", zegt Schalkwijk.

'Dan maar terug naar je eigen land'

Ook deze mensen voelden zich gediscrimineerd door de politie, maar hun klacht werd afgewezen.

• Een Nederlands-Marokkaanse man zit samen met z'n vriendin in de auto te wachten op de trein. De politie rijdt twee keer voorbij, stopt vervolgens en vraagt de man om zijn identiteitsbewijs te laten zien. Er ontstaat een discussie waarom de man zijn ID moet tonen. Daarop zegt de agent: "Hier in dit land gelden normen en waarden, als je je er niet aan kan houden dan moet je maar eh ..., normaal doen. Als je het niet bevalt dan (...) dan moet je maar terug naar je eigen land."
  De man dient een klacht in, maar na vele telefoontjes en vele toezeggingen van de politie is er na acht maanden nog steeds geen gesprek geweest. Voor de klager hoeft het uiteindelijk niet meer.
   
• Een man van Nederlands-Surinaamse afkomst loopt samen met twee mannen met een donkere huidskleur over straat als ze door de politie worden aangehouden. De mannen vragen aan de politie wat het signalement is van de mannen die ze zoeken. Daaruit blijkt dat ze andere kleding dragen dan de verdachten en dus niet voldoen aan het signalement. De politie vraagt toch om de identiteitsbewijzen en ze worden afgevoerd naar het politiebureau. Na drie uur komen ze vrij.
  De man dient een klacht in vanwege etnisch profileren. De politie neemt de klacht niet in behandeling, omdat de klager een boete kreeg voor het niet tonen van z'n identiteitsbewijs. De rechter beslist later dat die boete onterecht is opgelegd. De man verzoekt de politie meerdere keren om met hem in gesprek te gaan, maar de politie weigert dat.

Bron: Notitie 'Niets te winnen, niets te verliezen'