Gáán we weer: kerstvakantie voorbij, 'thuisschool' weer open

Toen de tweede lockdown kwam, en de scholen weer moesten sluiten, kookte Marieke Hoekstra (41) uit het Friese Akmarijp het lievelingskostje van haar vier kinderen. Wraps met chili con carne, en ijs als toetje. Het gezin sprak met elkaar af: we maken er het beste van, de komende tijd. 

En dat lukt. Maar: het is ook pittig, zegt Marieke. "Het voelt net alsof ik zelf weer op de middelbare school zit. Ik help ze met liefde, vooral de middelste twee hebben begeleiding nodig bij de planning, maar de rek is er bij de kinderen een beetje uit."

Mariekes kinderen Elize (16), Nynke (15), Hidde (13) en Mirte (11) zitten allemaal op de middelbare school, en nu dus allemaal thuis. Deze kerstvakantie vond het gezin 'heerlijk', even geen school in de woonkamer, in de keuken, aan de eettafel. Even geen huiswerk. Geen digitale les. "Het is heel jammer dat ze niet gewoon naar school kunnen, vanaf morgen. Ik snap dat het moet, dat die maatregelen nodig zijn, maar ik baal er wel van."

Niet alleen voor zichzelf, benadrukt Marieke, maar ook (en vooral) voor haar kinderen. "Ze hebben het leuk op school, en nu is die pedagogische en sociale plek weggevallen. In het begin was het nog geinig, spannend. Langer uitslapen, in de pyjama les krijgen. Nu wordt het toch wel vervelend, saai. Het duurt lang."

Hoe lang nog? 

Basisscholen en kinderopvanginstellingen blijven vanwege de hoge coronabesmettingscijfers en de toegenomen druk op de zorg zeker tot en met 17 januari dicht. Dat heeft het kabinet afgelopen donderdag besloten. De Tweede Kamer had gevraagd of het basisonderwijs en de kinderopvang de week voor 18 januari al open kon.

Het kabinet heeft het besluit genomen op advies van het Outbreak Management Team (OMT). De school- en opvanglocaties blijven wel open voor noodopvang voor kinderen van ouders met een cruciaal beroep en voor kwetsbare kinderen.

'Graag anders gezien'

Minister voor Basis- en Voortgezet Onderwijs Arie Slob betreurt het dat het kabinet dit besluit heeft moeten nemen. "Ik had het graag anders gezien. Maar eerder openen gaat niet, omdat de zorg nog te zwaar wordt belast door het coronavirus."

Maar hoe lang het precies duurt? Marieke durft er niet over na te denken en wil niet verder kijken dan 17 januari. "Ik word er een beetje triest van. Ik vind het ook lastig dat ik mijn kinderen geen perspectief kan bieden."

Ze merkt dat het haar gezin helpt om het stapje voor stapje te doen. Dag voor dag: wat moet er gebeuren. Elk kind heeft een whiteboard en schrijft daarop de eigen planning. Dat maakt het ook inzichtelijk voor Marieke en haar man, want ze zitten soms wel op hun kamer. Aan de keukentafel met z'n allen is te druk. "Daardoor heb je soms niet echt zicht op wat ze doen."

Opletten

Bovendien: ook vader en moeder moeten werken. Sterker nog, Marieke volgt zélf ook een opleiding, ze doet een hbo-opleiding pedagogiek. "Ik moet wel opletten dat ik niet mijn eigen to-do-lijstjes vergeet."

Dat is iets waar veel gezinnen ook tijdens deze tweede lockdown tegenaan lopen, zegt Sijbrand Balkema. Hij is voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Thuisonderwijs en geeft samen met zijn vrouw zijn vier zoons al jarenlang thuis les. "Voor de coronacrisis begon, kozen ouders hier bewust en vrijwillig voor", zegt hij. "Maar nu valt het bij veel ouders rauw op hun dak."

Ze zijn er volgens Balkema niet op voorbereid om hun kind les te geven, zijn er niet op toegerust en bovendien: ze hebben zelf óók hun eigen werk. Het baart hem zorgen: hoe groot zal de leerachterstand worden bij sommige leerlingen?

Maar anderzijds ziet hij ook kansen. "Het grote voordeel van thuisonderwijs is, vind ik, dat je zelf veel flexibiliteit hebt in de planning. Wij kiezen ervoor om 's ochtends de boeken op tafel te leggen, en 's middags gaan we eropuit, om buiten te leren, of bijvoorbeeld in een museum."

Dat kunnen ouders nu ook doen, raadt Balkema aan. "Natuurlijk: deze situatie is anders, want scholen bepalen welke stof er wanneer behandeld moet worden. Maar jij kan als ouder wel kijken: heeft mijn kind om 10.00 uur behoefte aan pauze, of juist rond lunchtijd pas? En wil het 's middags iets actiefs of creatiefs doen, of juist in de ochtend?"

Dat merkt Marieke ook met haar kinderen. "Mijn man en ik proberen bij elk kind te kijken: wat heeft hij of zij nodig?"

Daarnaast probeert Marieke vrije tijd en schooltijd goed af te bakenen. Natuurlijk: de één is eerder klaar met huiswerk dan de ander, maar: "Met avondeten liggen er geen boeken op tafel, en vertellen ze allemaal wat ze hebben gedaan, en wat er morgen moet gebeuren."

Daarnaast zorgt Marieke ervoor dat er in de vrije tijd genoeg leuke dingen worden gedaan. Koekjes bakken, films kijken, (Hunted is hun favoriete programma, nu) of spelletjes spelen. "Thirty seconds doet het goed, hier." 

We maken er wat van

Mariekes motto: we maken er wat van. Ja, ze had het liever anders gezien, maar: "Dat geldt voor heel veel ouders en leerlingen. We laten de kinderen bewust meekijken naar de persconferenties van Rutte, zodat ze snappen: híérom doen we dit."

"En ik blijf positief. Het is belangrijk dat ze zien dat papa en mama de schouders eronder zetten en dat we het met z'n allen doen. Dat maakt het voor iedereen behapbaar."

Tips van een ervaringsdeskundige  

Hoe houd je het thuisonderwijs draaglijk, voor je kinderen en voor jezelf? Sijbrand Balkema, voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Thuisonderwijs, heeft tips.  

• Kijk als ouders naar hoe je het algemene schoolprogramma voor je kind zo goed mogelijk passend kan maken. "Het grootste voordeel van thuisonderwijs is dat je flexibeler kan zijn. Maak daar gebruik van. Je hoeft niet om de anderhalf uur een speelkwartiertje te hebben als je kind dat niet nodig heeft."  
• Balkema begint met zijn vier zoons in de ochtenden altijd met rekenen, lezen, schrijfopdrachten. In de middag komen de doe-vakken aan bod, of gaan ze naar buiten voor het vak aardrijkskunde, of naar een museum voor geschiedenis. "Dan hebben ze wat om naar uit te kijken."  
• Maak het aantrekkelijker. Moeilijk werkstuk maken? Lastige opdracht uitvoeren? Dat gaat makkelijker met een lekker schaaltje brownies. Of onder een dekentje op de bank.  
• Denk niet dat je je kind moet straffen als het niet luistert. "Je moet jezelf denk ik niet als autoriteit zien. Die ligt nog steeds bij school. Zie jezelf vooral als coach en probeer samen te werken met je kind."  
• Zorg van tevoren dat je weet wat het einddoel is. Wat moet het kind kunnen aan het eind van deze lockdown, of van de komende twee weken? "Het is altijd goed om duidelijk voor ogen te hebben waar je uit wil komen. En deel dan dat doel in kleine mini-doelen op voor je kind."  
• Controleer je kind niet, maar wees nieuwsgierig. "Geef je kind niet het gevoel dat je hem of haar controleert, maar vraag eens: 'Ik ben benieuwd wat je vandaag hebt gemaakt, kun je me het laten zien?'
• Wees mild voor jezelf. "Leg de lat niet te hoog. Kinderen kunnen achter gaan lopen in twee weken, dus je kunt niet niks doen, maar besef ook dat dit een uitzonderlijke situatie is. Dus kijk welke vakken je kind goed onder de knie heeft, en laat daar misschien, als het nodig is, iets meer de touwtjes vieren."