Kwetsbare cliënten door zorgorganisaties ingezet voor criminele activiteiten

Cliënten van malafide zorginstellingen zouden crimineel worden uitgebuit. Ze worden bijvoorbeeld ingezet als loopjongens in de drugshandel. Anderen moeten hennep knippen, als onderdeel van hun dagbesteding. Bij een zorginstelling waar onderdelen van een hennepkwekerij werden gevonden, zijn ook signalen van seksuele uitbuiting.

Bedreigd en gechanteerd

Het rapport Verwevenheid zorg & criminaliteit van het Informatie Knooppunt Zorgfraude (IKZ) staat vol met voorbeelden van criminelen die via zorgbedrijven en over de rug van cliënten hun slag slaan. Het rapport is vandaag, terwijl het kabinet zijn aftreden bekendmaakte, door zorgminister Van Ark naar de Tweede Kamer gestuurd.

Het rapport meldt onder meer: "Naast dat cliënten niet de zorg ontvingen die ze nodig hadden, werden cliënten ingezet bij criminele activiteiten. Cliënten werden hierbij bedreigd en gechanteerd en bevonden zich in onveilige situaties. De criminaliteit bleek op georganiseerd niveau te zijn, waar geen oog is voor de veiligheid en het welzijn van andere mensen, in dit geval kwetsbare cliënten die juist extra bescherming en zorg nodig hebben."

"Opvallend in dit onderzoek was het aantal criminele netwerken dat de zorg als branche heeft ontdekt en het als melkkoe gebruikt. Geld dat voor kwetsbare mensen bedoeld was is zo in verkeerde handen gekomen", zegt Karen Ottens van expertisecentrum RIEC Oost-Nederland, dat de casussen voor dit onderzoek aanleverde.

Topje van de ijsberg

Voor het onderzoek is alleen gekeken naar zaken die tussen 2017 en 2019 speelden in veertien gemeenten in Twente. Volgens onderzoekster Carla Vianen was Twente de enige regio die goed zicht had op de problematiek. Landelijke cijfers over de omvang van deze problemen heeft het IKZ niet.

Maar de conclusies uit het onderzoek zijn vermoedelijk een fractie van wat werkelijk speelt. Vianen: "In het rapport wordt gesproken van het topje van de ijsberg, want er zijn meerdere signalen dat het nog veel groter is, ook in Twente alleen al. Maar je weet natuurlijk niet wat je niet ziet."

Beerput

“Ik heb er geen twijfel over dat in alle andere delen van Nederland ook zo’n beerput te vinden is", zegt Karen Ottens van RIEC Oost-Nederland, een expertisecentrum op het gebied van ondermijning.

In de regio Twente zien ze vooral de verwevenheid met hennepteelt. Ottens: "In grote steden of in Brabant zie je misschien andere vormen van criminaliteit terugkomen, maar de criminele inmenging in de zorgwereld zal ook daar bestaan."

Vastgoed bouwen voor criminelen

Wat de onderzoekers wel zagen en hoorden, was dat malafide zorgverleners hun cliënten ook zouden dwingen om vastgoed te bouwen. Het gaat hier om signalen van arbeidsuitbuiting.

De cliënt wordt aan het werk gezet in de bouw en de zorgverlener strijkt de winst op bij verkoop van het pand. Deze winst zou gebruikt worden voor de financiering van criminele activiteiten.

Volgens de onderzoekers gaan de criminelen uiterst georganiseerd te werk. Uit de gesprekken met ingewijden die zij voerden, komt het beeld naar voren dat personen al crimineel actief zijn voordat ze de zorg ingaan.

Pakkans laag

'Op voorhand is het waarschijnlijk niet de intentie om goede zorg te verlenen vanuit het belang van de cliënt. Het wordt vooral gezien als eenvoudige extra inkomstenbron naast de inkomsten uit de drugscriminaliteit, waarbij de pakkans en straffen laag zijn.'

Cliënten die worden ingezet voor deze criminele activiteiten krijgen in veel gevallen niet de zorg waar zij recht op hebben. Het gaat veelal om jongeren en ouderen die extra kwetsbaar zijn. Zoals mensen met schulden, een verslaving of psychische problemen. 

Tips

De onderzoeksredactie van RTL Nieuws doet meer onderzoek naar malafide zorgverleners. Weet jij meer over criminele zorgverleners in Twente of in de rest van het land? Laat het ons dan weten via onderzoek@rtl.nl of bekijk hier hoe je anoniem met ons in contact kunt komen.