Alleen mannen bij avondklokrellen: 'Ze denken dat je emoties met geweld kan oplossen'

Ok, allereerst de vraag: waren het wel écht vooral mannen bij de avondklokrellen? "Ja", zegt de politie. De Landelijke Eenheid laat aan RTL Nieuws weten dat het overgrote deel van de relschoppers man was. "Dat hebben we allemaal kunnen zien, en dat blijkt ook uit de aanhoudingen. Het zijn vooral jonge mannen en een enkele oudere man."

Een rondgang onder regionale korpsen bevestigt dat. Limburg: "Alles bij elkaar opgeteld 99 procent man." Enschede: "We herkennen dat beeld." Oost-Brabant: "Over het algemeen waren het mannen." En dat is ook te zien op de beelden:

Volgens universitair hoofddocent Sociologie aan de Radboud Universiteit Niels Spierings uiten mannen, die minder vaak goed met hun emoties en frustraties om hebben leren gaan, dat gevoel van onmacht soms door middel van gewelddadig gedrag. "Krop je frustraties op? Of is er een moment dat het barst?"

Emoties onderdrukken

In combinatie met iets wat 'giftige mannelijkheid' heet, kan dat schadelijk gedrag tot gevolg hebben. Voor mannen zelf en voor hun omgeving. Er zijn drie dingen waar je die giftige mannelijkheid aan kan herkennen. Een man mag niet kwetsbaar zijn of breekbaar overkomen en emoties moet je onderdrukken; vooral ongemak of angst toon je als man niet. En dus het idee dat geweld een teken van kracht is.

Wat het 'giftig' maakt, is volgens Spierings de schade die een man met dat gewelddadige gedrag veroorzaakt. Dat gebeurt soms in een privéomgeving, 'of zoals tijdens de avondklokrellen schade aan de maatschappij', legt hij uit.

Films en verhalen

Het was daarom volgens hoogleraar Kunst, Cultuur en Diversiteit Rosemarie Buikema van de Universiteit Utrecht interessant om te zien hoe voetbalsupporters en boeren, na de eerste avondklokrellen, een stad of dorp wilden verdedigen tegen het geweld van de relschoppers. Opmerkelijk omdat we deze groepen in het recente verleden soms ook geweld hebben zien gebruiken.

"Wat we zien is dat één groep mannen de normen en de regels bepaalt, en die beschermt in naam van vrouwen, kinderen en territorium ten opzichte van een andere groep", zegt Buikema. Het zijn volgens haar opvattingen van mannelijkheid die we via films en verhalen voorgeschoteld hebben gekregen. "Daar zijn deze mannen zich misschien niet bewust van, maar ze handelen er wel naar."

Veel van de relschoppers herkennen volgens Buikema die gevoelens van gekrenkte mannelijkheid niet bij zichzelf. "Ze kunnen hun frustraties dikwijls niet op een constructieve manier verwerken", zegt zij. De beelden die een persoon dan heeft bij belichamen van mannelijkheid, kunnen voor hem dan voelen als een oplossing.

Verleid tot meedoen

Het klassieke beeld van mannelijkheid uit zich volgens Buikema in het nemen van risico's en het overschrijden van grenzen. "Sommige mannen die meededen aan de rellen en veroordeeld werden, zeiden bijvoorbeeld dat het 'gevoel van strijd' en het idee van 'het recht van de sterkste' hen stimuleerde of verleidde om mee te doen." En: "Er zijn daders die zich achteraf vertwijfeld afvragen waarom ze zo nodig iets moesten vernielen."

Waarom geen rellende vrouwen?

"Over het algemeen voelen vrouwen zich minder aangetrokken tot competitie en lichamelijk geweld, mogelijk omdat zij er vaker slachtoffer van zijn", zegt Buikema over waarom er amper vrouwen meededen aan de avondklokrellen.

Dat zegt volgens haar niks over individuele mannen en vrouwen, 'maar wel over structuren van mannelijkheid en vrouwelijkheid en het stereotype gedrag dat daar bij hoort'.

Spierings benadrukt dat (giftige) mannelijkheid niet de kern van het probleem is. Volgens hem onderschat je het, als je het zoekt in één oorzaak. "Kijk, dat mensen psychische of economische hulp nodig hebben, daar kun je niks aan doen", zegt Spierings. "Maar die hulp moet er dan wel zijn."

Volgens Buikema zou investeren in vorming en onderwijs een stap in de goede richting kunnen zijn om in de toekomst dit soort mannen beter met hun emoties te laten omgaan. "Dat is natuurlijk niet de enige oplossing, maar via onderwijs en vorming kan de energie van driften en frustraties wellicht worden aangewend voor iets constructiefs."