Dit is hoe je als man kunt voorkomen dat vrouwen zich onveilig voelen op straat

Ambrien Moeniralam (19) was dertien toen ze voor het eerst werd nageroepen op straat en zich onprettig voelde. "Bouwvakkers die 'kijk dat meisje' tegen hun collega's zeggen, mensen die 'hé schatje', 'laat eens je kutje zien' en 'jij mag echt onder mij liggen' naar me roepen." En zo kan ze nog wel even doorgaan.

Na het overlijden van Sarah Everard postte Moeniralam een bericht op haar Instagram-account 'Cat Calls of Amsterdam'. Op dit account deelt ze ervaringen van op straat geïntimideerde meisjes, jongens, mannen en vrouwen. "Het was erg heftig en emotioneel om te posten", vertelt ze. "Er kwamen talloze reacties."

'Voed je zoon op'

Ook op andere sociale media worden veel berichten met #saraheverard gedeeld. Eén in het bijzonder viel op, een tweet van een man. Stuart Edwards vraagt op Twitter: "Wat kunnen mannen doen om angst te verminderen en mensen niet te laten schrikken op straat?" Duizenden mensen reageren erop en geven tips. De meest voorkomende reactie: 'Educate your son': voed je zoon op.

Sarah Everard

De 33-jarige Sarah Everard liep op woensdag 3 maart 's avonds door Londen naar huis. Ze werd om 21.30 uur voor het laatst gezien. Dagen later werd haar lichaam gevonden. Inmiddels is een politieagent opgepakt op verdenking van moord en ontvoering.

Deze moord maakt veel los in het Verenigd Koninkrijk, maar ook in de rest van de wereld. Op sociale media delen veel mensen hun ervaringen met geweld tegen vrouwen. Onder de hashtag #saraheverard verschijnt het ene na het andere voorbeeld van geweld tegen vrouwen en straatintimidatie. 

"Dat is waar het begint, bij de opvoeding", zegt Yuri Ohlrichs, trainer en seksuoloog bij kenniscentrum Rutgers. Ohlrichs is aangesloten bij de Nederlandse Vereniging Voor Seksuologie (NVVS) en hij gaf onder meer seksuele voorlichting aan minderjarige plegers van zedendelicten.

"Veel intimidatie is niet bedoeld om indruk te maken op vrouwen, maar op andere jongens", zegt hij. In zo’n situatie staat een jongen vaak onder (groeps)druk en wil hij laten zien dat hij wel een 'echte man' is door te proberen indruk te maken op vrouwen. "Door bijvoorbeeld de vrouwen te benaderen, ze na te roepen, te fluiten of soms zelfs op de billen te tikken."

'Ga het gesprek aan'

Maar door het gesprek aan te gaan, kunnen ouders hun zonen al bijbrengen dat zoiets niet oké is, zegt de seksuoloog. Hij schetst een situatie die een ouder aan zowel jongens als meisjes kan voorleggen: "Stel, je kind kijkt naar een videoclip waarin vrouwen gedomineerd worden door mannen. Dan kan een ouder vragen: wat vind je daarvan? Hoe zou je het vinden als jouw vriendin daar stond?" 

Door kinderen hierover te laten nadenken, zouden ze zich meer bewust worden van hun invloed op de veiligheid van vrouwen en meisjes op straat. Dit begint dus al jong.

"Het is voor jongens heel erg belangrijk dat ze zich leren voorstellen dat het leven van een meisje anders kan zijn", zegt opvoedkundige en pedagoog Marina van der Wal. "Vraag bijvoorbeeld eens aan de keukentafel: is jou weleens verteld hoe mannen over kunnen komen op vrouwen? Heb jij er al eens bij stilgestaan hoe een meisje ‘s avonds over straat loopt?"

Moeders zetten de standaard

Het zijn daarnaast vooral moeders die invloed hebben op het ontwikkelen van seksistisch gedrag bij hun zoon, zegt Van der Wal. Een moeder zet voor een zoon de standaard voor hoe hij omgaat met andere vrouwen. "Als een moeder toe zou staan dat haar zoon praat over 'dat vrouwtje daar met de dikke tieten' of 'dat stomme wijf', dan zet je de toon. Maar als een moeder zegt: in dit huis wordt niet op die manier over vrouwen gepraat, dan hebben kinderen een heel andere maatstaf."

Van der Wal: "Binnen de opvoeding liggen dus veel kansen om jongens de mogelijkheid te geven om zich op de juiste manier te gedragen." Zo zouden ouders ook consequent moeten zijn met hun 'nee is nee'.

"Als een jongen thuis niet leert dat nee nee is, hoe kan hij dan het nee van een vrouw buitenhuis op waarde schatten?", vraagt Van der Wal zich af. "Een jongen leert dan dat nee eigenlijk misschien betekent, of dat de nee met aandringen een ja wordt."

Wat in zo’n geval belangrijk is, is dat jongeren geleerd wordt dat 'nee' niet betekent dat je iemand beledigt of zelfs als persoon afwijst, zegt seksuoloog Ohlrichs. Hiervoor zou voorlichting op school goed kunnen werken, denkt hij. "Dan kan een docent z'n leerlingen meegeven: zo geef je aan wat je wilt en zo hou je rekening met iemands grenzen. Maar ook: dat nee een opening is om op een andere manier samen verder te gaan."

'Vraag of iemand oké is'

Als een vrouw geen nee durft te zeggen (of kán zeggen omdat ze 'bevriest'), en de man haar houding niet oppikt, kan dit voor vervelende situaties zorgen. "Dit kan voorkomen worden door te vragen of alles oké is, en of de ander het oké vindt", zegt Ohlrichs. "Natuurlijk is het niet erg om fouten te maken, iedereen maakt die, als je daarna maar sorry zegt en elkaars wensen accepteert."

Soms word je zelf niet lastig gevallen, maar zie je het gebeuren. Moeniralam, van CatCallsofAmsterdam, spreekt zich dan uit. "Als er in mijn vriendengroep iets denigrerends over een vrouw wordt gezegd, spreek ik diegene daarop aan."

"Iemand zei laatst 'Lekkere chick, ik wil dit en dat met haar doen'. Daar zei ik iets van. Iemand mooi en aantrekkelijk vinden mag, maar zoiets zeggen kan niet." Het is belangrijk om elkaar te blijven aanspreken, zegt Moeniralam. "Het is niet alleen 'educate your son', maar 'educate each other'." 

Tips voor mannen

"De meeste mannen hebben niet door dat ze intimiderend kunnen zijn of vrouwen een onveilig gevoel kunnen geven. Dit komt omdat ze de intentie niet hebben om zo over te komen",  zegt Moeniralam. Ze heeft een aantal tips voor mannen die anderen op straat een veiliger gevoel willen geven.

• Let op de houding van de vrouw die je tegenkomt. "Stel je loopt op straat, en je ziet dat een vrouw een andere houding aanneemt. Ze gaat bijvoorbeeld luidruchtig telefoneren of ze houdt haar armen gespannen, hou daar dan rekening mee. Ze kan een signaal afgeven." Ze adviseert mannen dan om bijvoorbeeld een stapje langzamer te lopen of over te steken, zodat ze de vrouw meer ruimte geven. "Soms helpt het ook om je capuchon af te doen, dan kom je minder intimiderend over."
• Maak oogcontact met een vrouw in een (mogelijk) vervelende situatie. "Wanneer je iets op straat ziet gebeuren, dan kan het lastig zijn om de daders aan te spreken", zegt Moeniralam. "Je weet nooit waar iemand toe in staat is, maar maak oogcontact met het slachtoffer en creëer een veiliger omgeving voor de vrouw, door te laten weten dat je er bent." 
• Spreek het slachtoffer aan. Zelf vraagt Moeniralam altijd of diegene oké is, en of ze een stukje kan meelopen. "Het kan natuurlijk dat je als man wordt afgewezen als je dit doet, maar het is beter dat je drie keer wordt afgewezen, en de vierde keer wel iemand kan helpen."