CBS: niet méér zelfmoorden in coronajaar 2020

"Veel mensen denken dat de negatieve effecten van de coronamaatregelen gigantisch moeten zijn, maar in de suïcidecijfers zien we die negatieve effecten vooralsnog niet", zegt een woordvoerder van het CBS.

In 2020 zijn 1229 mannen en 596 vrouwen overleden door zelfdoding. 'Stabiel' noemt het CBS deze cijfers. Sinds het begin van de jaren negentig overlijden tweemaal zoveel mannen als vrouwen door zelfdoding. Ook als je kijkt naar leeftijd is 2020 niet heel anders dan andere jaren: het aantal mensen dat uit het leven stapt is onder vijftigers het hoogst. De sterfte door zelfdoding naar rato is het hoogst onder 80-plussers: 15,2 per 100.000 80-plussers in 2020.  

Ook internationaal geen stijging

Weer even terug naar 2020 als het jaar van de pandemie. Veel psychologen, psychiaters en andere deskundigen maakten (en maken) zich grote zorgen om onze mentale gezondheid. Wat zijn de effecten van de eenzaamheid, het sociaal isolement en de financiële problemen die de pandemie veroorzaakt? De vrees voor meer depressies en zelfdodingen werd geregeld uitgesproken.

Vooralsnog is dat effect niet te zien, concludeert ook de Commissie Actuele Nederlandse Suïcideregistratie. Die vond van maart 2020 tot en met maart 2021 geen toename van het aantal suïcides in Nederland. 

Een internationale studie naar zelfmoordcijfers, vorige week gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Lancet Psychiatry, heeft een vergelijkbare boodschap: in de 21 onderzochte landen bleef het aantal suïcides grotendeels onveranderd of daalde in de eerste maanden van de coronacrisis.

Gevaar en bescherming tegelijk

Hoe moeten we die cijfers verklaren? Bij 113 Zelfmoordpreventie wijzen ze erop dat de pandemie een gevaar voor suïcidaal gedrag is, maar net zo goed een bescherming daartegen. Bij de gevaren moet je denken aan de ziekte zelf, de angst voor het virus, het uitvallen van zorg, sluiting van scholen, financiële zorgen, het wegvallen van contact met familie en vrienden.

Maar aan de andere kant bracht corona ook een gezamenlijk doel en saamhorigheid. "Dit zijn factoren waarvan bekend is dat zij het risico op suïcide verlagen."

Kan het effect dan nog komen? Uit het verleden weten we dat in economische recessies de suïcides oplopen, zegt de woordvoerder van het CBS. Zo zie je in de grafiek hieronder de grote recessie van begin jaren tachtig duidelijk terug in de zelfdodingscijfers, net als de kredietcrisis die in 2007 begon.

Maar een vergelijking met die vorige crises kun je in dit geval moeilijk maken. Want wat de stress van een wereldwijde gezondheidspandemie met mensen doet, daar weten we gewoonweg nog heel weinig over. 

Hulp bij psychische nood in coronatijd

Mensen die hulp zoeken kunnen terecht op de site van de Stichting 113 Zelfmoordpreventie of bellen met telefoonummer 0900-0113. Dit kan 24 uur per dag, zeven dagen per week.

113 benadrukt dat het heel belangrijk is dat mensen meer naar elkaar omkijken in deze tijd. 

Weet je niet hoe je een ander kunt helpen? Daar is een speciale online training voor opgezet. "In een uurtje leer je op een behapbare manier hoe je zo’n gesprek voert en hoe je de problemen herkent."

Er is een gratis app beschikbaar waar je leert de juiste vragen te stellen wanneer je denkt dat iemand aan zelfmoord denkt.

Voor psychische hulp of een luisterend oor kun je ook terecht bij MIND Korrelatie.