Als corona je tot wanhoop drijft: 'Mijn neefje zag alles wegglippen'

'Mijn neefje van 42 is vorige week overleden. Maakte zich grote zorgen over zijn bedrijf met 22 man personeel en heeft een einde aan zijn leven gemaakt. Niemand zag dit aankomen in de familie. Is hij nu ook een coronadode?'

Gerwin (alleen voornaam, omwille van privacy nabestaanden) plaatste deze tekst op Twitter. Er kwam een stroom aan reacties los, zegt hij tegen RTL Nieuws. Veel steunbetuigingen, maar ook mensen die de wanhoop herkennen en de vraag of het om een coronadode gaat, volmondig met 'ja' beantwoorden.

Hypotheek betalen

Gerwin: "Mijn neef was ondernemer. Ik ben dat ook. En je vraagt je toch af: kan ik straks mijn hypotheek nog wel betalen? Gelukkig heb ik zelf nog wel wat werk, maar dat geldt niet voor iedereen."

Gerwins neef vreesde dat hij mensen zou moeten ontslaan. "We spraken daar veel over sinds de corona-uitbraak. Hij had een mooi bedrijf, maar voelde alles wat hij in tien jaar had opgebouwd, wegglippen. Hij heeft zich steeds gekker en gekker gemaakt en zag geen andere uitweg. Allemaal door corona."

Stijgende zorgen

De situatie rond de neef van Gerwin is een exces, maar door de coronacrisis stijgen wel de zorgen over mensen die in psychische nood verkeren. Bij de stichting MIND is het aantal meldingen toegenomen. "Het gaat om mensen die eenzaam zijn, werkloos zijn geworden. Ze zijn onzeker over hoe ze verder kunnen met leven", zegt Nic Vos de Wael van MIND.

Zwaardere klachten komen ook binnen. "Mensen die het echt niet meer kunnen overzien." 

Evita Bloemheuvel van 113 Zelfmoordpreventie maakt zich ook vooral zorgen over de nieuwe groep die door de coronacrisis in psychische problemen komt. "Mensen die nog niet beeld zijn, zelfs niet van de huisarts."

Juist bij deze mensen is het van groot belang dat de omgeving de problemen signaleert en hulp biedt. 

Hulp bij psychische nood in coronatijd

Mensen die hulp zoeken kunnen terecht op de site van de Stichting 113 Zelfmoordpreventie of bellen met telefoonummer 0900-0113. Dit kan 24 uur per dag, zeven dagen per week.

Evita Bloemheuvel van 113 geeft verder aan dat het heel belangrijk is dat mensen meer naar elkaar omkijken in deze tijd. "Vraag ernaar als je een vermoeden hebt dat iemand problemen heeft en help ze."

Veel mensen weten niet hoe ze kunnen helpen. Voor hen is een speciale online training opgezet. "In een uurtje leer je op een behapbare manier hoe je zo’n gesprek voert en hoe je de problemen herkent."

Er is een gratis app beschikbaar waar je leert de juiste vragen te stellen wanneer je denkt dat iemand aan zelfmoord denkt.

Voor psychische hulp of een luisterend oor kun je ook terecht bij MIND Korrelatie.

"We constateren op dit moment nog niet dat er een direct effect is op het aantal hulpvragen vanwege het coronavirus, maar we denken dat we dat op de lange termijn wel gaan zien", zegt de woordvoerder van de hulplijn. Daarom is 113 Zelfmoordpreventie ook dringend op zoek naar nieuwe psychologen.

113 verwacht vooral een toename van mensen die geldzorgen hebben of bijvoorbeeld een eigen onderneming hebben en door de coronacrisis in financiële problemen komen.

Dat was volgens Bloemheuvel ook te zien tijdens de vorige economische crisis en dat kan wel een paar jaar doorgaan. "Ik sprak recentelijk een man die tijdens de vorige economische crisis failliet was gegaan. Het ging nu beter met hem, maar hij zei dat de zelfmoordgedachten wel tien jaar hebben aangehouden."

Uitzichtloosheid

Derek de Beurs is hoofd van het programma epidemiologie van het Trimbos instituut, en schreef het boek Mythen over Zelfmoord. Hij zegt dat de kans groot is dat de coronacrisis leidt tot meer suïcidale gedachten en pogingen.

Dit gebeurde ook bij andere crises, zoals de financiële crisis van 2008, of de SARS-uitbraak in 2002. Na de start van de financiële crisis steeg het aantal suïcides in Nederland met 5 procent per jaar, een trend die pas in 2013 gestopt is. "We zien dat mensen somber worden en dat leidt tot uitzichtloosheid. Ze maken zich druk over hun financiën." 

Trimbos doet momenteel onderzoek naar de psychische gesteldheid van Nederlanders tijdens de coronacrisis. Volgens de eerste voorlopige resultaten gaf 35 procent van de bijna 3000 respondenten aan dat de psychische gezondheid is verslechterd tijdens deze crisis. 37 procent had klachten van depressie en angst, en 6,4 procent had gedachten aan zelfdoding. Omdat 80 procent van de respondenten vrouw is, zijn de resultaten niet representatief. "Het is lastig te vergelijken met eerdere cijfers, maar je kan wel veilig stellen dat dit hoge percentages zijn", zegt De Beurs.

Volgens De Beurs is het goed dat de overheid bedrijven die last hebben van de coronacrisis, steunt. Ook zegt hij dat het scheelt dat 'iedereen in het zelfde schuitje zit'. "Dan voelt het minder als persoonlijk falen. Maar als jouw bedrijf omvalt of je raakt werkloos, dan kom je wel in de knel. Dan is het risico groter op wanhoop."

Blijven rondlopen

GGZ Nederland maakt zich zorgen over de hulp aan deze mensen. Patiënten die al onder psychische behandeling zijn, krijgen door de coronacrisis niet altijd de zorg die zij nodig hebben. De helft van hen geeft aan door de coronacrisis meer last te hebben van bijvoorbeeld angst, depressiviteit, paniek en slecht slapen, zo blijkt uit onderzoek van een maand geleden onder het GGZ-panel van MIND. 

Nieuwe patiënten melden zich niet en blijven met hun problemen rondlopen. Uit onderzoek van NRC blijkt dat bij sommige GGZ-instellingen de nieuwe inschrijvingen in een maand tijd halveerden. Behandelaars vrezen op termijn 'een stortvloed' aan nieuwe aanmeldingen en ook aan crisismeldingen. Psychiaters luidden in NRC de noodklok. Klachten kunnen verergeren als mensen er lang mee blijven rondlopen.

Dat is nou juist vaak het probleem met bijvoorbeeld ondernemers, zegt Derek de Beurs. "Die zijn eigengereid en zoeken niet zo snel hulp. Meestal mannen van middelbare leeftijd. Die zien hulp zoeken als falen. En handelen vaak impulsief." Gerwin herkent daarin zijn neef. "Ondernemers gaan meestal gewoon maar door totdat ze erbij neervallen. Mijn neef had geen briefje achtergelaten. Hij had alleen zijn vrouw nog een hartje gestuurd."

Gerwin hoopt dat de maatregelen tegen corona snel worden versoepeld. "Mijn neef heeft er niets meer aan. Maar we moeten uitkijken dat de economie er niet aan gaat. Dat kost misschien nog wel meer levens dan het virus zelf."