Extra druk op psychische zorg door corona: meer stress en depressie

Ze is elf jaar in behandeling voor haar eetstoornis, waarvan de laatste vier jaar bij Human Concern. De stichting waarschuwt nu dat veel cliënten extra geconfronteerd worden met stress, depressiviteit, angst en een gebrek aan structuur. Dit geldt overigens niet alleen voor mensen met een eetstoornis, maar ook voor mensen met andere psychische klachten of een verslaving.

Videobellen

Suzanne weet er alles van. Sinds enkele weken spreekt ze haar therapeut alleen nog via een videogesprek. Ook haar groepstherapie vindt op deze manier plaats. Hoewel ze aan het eind van de behandeling voor haar eetstoornis is, is het ook voor haar een uitdaging.

"Door de stress krijg ik meer last van oude eetstoornisgedachten, bijvoorbeeld de drang om te bewegen", vertelt ze tegen RTL Nieuws. "Ik ben gelukkig zo ver in mijn herstel dat ik dit opmerk en er iets gezonds tegenover kan zetten. Maar vroeger zou ik hier heel anders op hebben gereageerd."

Ze heeft enkele vriendinnen die nog middenin het behandelproces zitten. "Zij geven aan het moeilijk te hebben. Ze vinden het pittig om altijd thuis te zijn en continu bovenop iemands lip te zitten. Juist als je een eetstoornis hebt en stress ervaart, ga je iets met eten doen. De behoefte om te bewegen of de kans op eetbuien wordt nu alleen maar groter."

Cijfers

De coronacrisis bezorgt veel mensen stress, maar zeker degenen die al kampten met psychische klachten. De helft van deze groep zegt meer last te hebben van angst, depressiviteit, paniek en slecht slapen. En een derde weet niet hoe de komende periode door te komen.

Dat zegt MIND, de koepel van onder meer cliënten- en familieorganisaties in de GGZ, op basis van de antwoorden op een vragenlijst die door duizend mensen werd ingevuld. Van die duizend is 87 procent zelf cliënt van de GGZ.

Door de coronamaatregelen zien volgens MIND veel mensen met psychische problemen zorg en dagbesteding wegvallen. "Zo geeft 60 procent van de respondenten aan dat hun GGZ-behandeling geheel of gedeeltelijk is weggevallen en 80 procent geen gebruik te kunnen maken van hun dagbesteding of inloopcentrum."

Suzanne vindt het vooral moeilijk dat ze niet langs kan gaan bij haar therapeut. "Ik vond juist het menselijk contact aan mijn behandeling zo fijn. De band met je therapeut is zo ontzettend belangrijk als je een eetstoornis hebt. Je spreekt elkaar nog wel tijdens een videogesprek, maar dat voelt toch een stuk afstandelijker. Er gaat niks boven face to face-contact."

Ze kan de situatie gelukkig goed relativeren. "Mijn behandeling is anders, maar dat geldt voor alles in het leven nu. Ik realiseer me ook dat er op dit moment gewoon geen andere oplossingen zijn." Ze vindt het belangrijk dat mensen in deze lastige periode toch hulp zoeken, omdat het belangrijk is niet met deze problemen te blijven rondlopen.

Hulplijn

Er zijn ook andere initiatieven die goed van pas komen in deze tijd. Zo begon de GGZ Noord-Holland Noord in 2008 al met zogenoemde telezorg: een hulplijn waar mensen met ernstige psychische klachten 24/7 terechtkunnen. 

"Dat we dit systeem nu hebben is heel fijn, omdat we heel veel mensen comfort kunnen bieden in deze tijd", vertelt psychiater en bestuurder van GGZ Noord-Holland-Noord Marijke van Putten. 

Zo'n 1100 cliënten uit de regio kunnen er naast hun reguliere behandeling terecht voor een gesprek met met een hulpverlener, maar ook voor een praatje met een andere patiënt of zelfs een groepsgesprek. Volgens van Putten zijn het aantal telefoontjes sinds het begin van de coronacrisis flink toegenomen. 

Geen blijvende oplossing

Ze erkent dat videobellen of telefonisch contact niet voor iedereen een blijvende oplossing is. "In het begin waren veel cliënten blij dat de zorg op deze manier door kon gaan, maar ik merk nu dat de behoefte aan face to face-contact toeneemt."

Dat geldt overigens niet alleen voor de cliënten, benadrukt ze. "Ook de hulpverleners zitten nu de hele dag achter een beeldscherm, terwijl zij gewend waren om regelmatig bij mensen langs te gaan of te ontvangen."

Het is overigens niet zo dat iedereen met psychische klachten nadelen ondervindt van de coronacrisis, legt Van Putten uit. "Het is afhankelijk van waar je last van hebt. Er zijn natuurlijk mensen met angsten die heel bang zijn om het coronavirus te krijgen. Maar als je bijvoorbeeld tegen een burn-out aan zit, kan thuiszitten juist goed zijn."

Mensen die verslaafd zijn aan alcohol of drugs hebben het in ieder geval een stuk moeilijker, zegt Daan van der Gouwe van het Trimbos Instituut. "Ambulante behandelingen zijn gestaakt en zelfhulpgroepen zoals AA zijn weggevallen. We proberen met beeldbellen hetzelfde te realiseren met het idee: iets van zorg is beter dan niks. Maar het is heel minimaal en niet hetzelfde."

Ingericht op contact

Dat er geen face to face-contact meer mogelijk is, maakt alles volgens hem moeilijker. "Alles is ingericht op contact met cliënten, bijvoorbeeld de methadonverstrekking. Dat gaat wel door, maar is ook minder. Door fysieke afspraken zijn mensen bovendien sneller geneigd om door te zetten, het geeft ze een extra zetje in de rug."

Verslaafden kunnen het moeilijk krijgen omdat ze de hele dag thuis zitten, zegt Van der Gouwe. "Als je naar kantoor moet, heb je nog een soort beperking. Dan kun je je niet helemaal laten gaan. Voor sommige mensen is het nu heel moeilijk om thuis niet helemaal door te slaan, nu ze hun eigen dag moeten indelen. De structuur valt weg en de verveling slaat toe."