Reageer je heftiger op het vaccin als je (ongemerkt) al corona hebt gehad?

Hoofdpijn, je niet lekker voelen, spierpijn, vermoeidheid, rillingen, koorts, gewrichtspijn en misselijkheid: dat zijn de bijwerkingen van de verschillende coronavaccins die tot nu toe bij het bijwerkingencentrum Lareb het meest worden gemeld. Bij sommige mensen lijkt het of ze zich allemaal tegelijk aandienen en dagenlang aanhouden.

Sterke reactie

Geregeld krijgen ze te horen dat ze misschien in een eerder stadium, zonder het te weten, besmet zijn geweest met het coronavirus. Want hun bijwerkingen doen denken aan de sterke reactie die het vaccin kan opwekken bij mensen van wie, omdat ze eerder positief testten, vaststaat dat ze besmet zijn geweest.

Vorige maand gepubliceerd onderzoek lijkt inderdaad uit te wijzen dat bijwerkingen onder eerder besmette personen zich aanmerkelijk vaker voordoen dan onder mensen die het coronavirus niet hadden gehad: 89 om 46 procent. Ook waren de bijwerkingen bij de eerste groep heviger. Vermoeidheid werd het meest genoemd, gevolgd door hoofdpijn, rillingen, spierpijn, koorts en pijn in de gewrichten.

Geen ziekenhuisopnames

Twee belangrijke kanttekeningen: de deelnemers aan het onderzoek hadden vaccins gehad van Pfizer of Moderna, die beide worden gemaakt volgens de relatief nieuwe mRNA-techniek. Mogelijk zijn de bijwerkingen anders bij mensen die zijn ingeënt met het AstraZeneca-vaccin (het vaccin van Janssen was ten tijde van het onderzoek nog niet in gebruik). Punt twee: niemand had last van bijwerkingen die zo ernstig waren dat hij of zij in het ziekenhuis moest worden opgenomen. Het was dus hooguit een kwestie van thuis uitzieken.

Ben van der Zeijst, emeritus hoogleraar vaccinontwikkeling, zegt: "Het is bekend dat mensen die al geïnfecteerd zijn geweest, vrij krachtig kunnen reageren op de eerste vaccinatie en dat bij hen vaker sprake is van bijwerkingen." Hij schrijft het toe aan een 'heel hoge antilichaamrespons', die veel krachtiger is dan bij andere mensen.

Het zou kunnen dat die bijwerkingen, bij mensen die al besmet zijn geweest, na de tweede vaccinatie nóg krachtiger uitpakken. "Daar is wel bezorgdheid over", zegt Van der Zeijst. "Niet voor niets adviseert de Gezondheidsraad om mensen die het coronavirus al hebben gehad, maar één keer te vaccineren."

Supergoed beschermd

De antilichaamrespons is tien tot dertig keer zo hoog bij mensen van wie vaststaat dat ze besmet zijn geweest. Na één prik zijn ze 'supergoed beschermd', zegt Van der Zeijst. Punt is natuurlijk: het advies van de Gezondheidsraad om het tot één dosis te beperken, geldt voor mensen die minder dan zes maanden geleden positief zijn getest. Maar wat als je helemaal niet bent getest en het virus hebt gehad zonder dat je het wist?

Dat blijft een probleem, zegt Van der Zeijst. "In het ideale geval zou je mensen misschien screenen op antilichamen voordat ze een prik krijgen. Maar dat is praktisch onuitvoerbaar nu in zo'n kort bestek miljoenen mensen worden ingeënt."