Strijden tegen een fikse studieschuld: 'Jaren extra gewerkt uit angst'
Een fikse studieschuld hangt als een donkere wolk boven studenten die nu de collegebanken in gaan of er al in zitten. Ze grijpen van alles aan om dat leenbedrag binnen de perken te houden, al lukt dat lang niet altijd. Studenten Duraa en Jerom weten daar alles van. "Ik heb jaren extra gewerkt om die lening zo laag mogelijk te houden."
In 2017 leende nog 55 procent van de studenten, dit jaar is dat nog 'maar' 45 procent, blijkt uit nieuw onderzoek van het Nibud. In plaats van een lening nemen studenten een bijbaantje, proberen ze hun vaste lasten zo laag mogelijk te houden of krijgen ze meer geld van hun ouders.
Dat laatste baart het Nibud zorgen. "Studenten met draagkrachtige ouders kunnen studeren zonder te hoeven lenen, anderen beginnen hun loopbaan met een financiële achterstand", zegt Nibud-directeur Arjan Vliegenthart. Ook studenten zijn daar bang voor. Van de 1500 ondervraagde studenten vreest ruim de helft dat hun studieschuld gevolgen heeft voor bijvoorbeeld het kopen van een huis.
Wat kost studeren?
Studenten betalen al snel zo'n 1032 euro aan vaste lasten, los van collegegeld, blijkt uit het Nibud Studentenonderzoek 2021. Een overzicht:
- Huur: 426 euro
- Boodschappen: 173 euro
- Studieboeken en -benodigdheden: 49 euro
- Vervoer (naast de OV-kaart): 72 euro
- Ontspanning, uitgaan en sport: 124 euro
- Kleding en schoenen: 53 euro
- Zorgverzekering: 115 euro
- Telefoon: 19 euro
De bedragen zijn gebaseerd op gemiddelden van studenten en kunnen afwijken van uitgaven in jaren voor de coronapandemie. Zo is het wettelijke collegegeld dit studiejaar gehalveerd vanwege de coronamaatregelen en betalen studenten daardoor zo'n 90,33 euro per maand.
Jerom Maat (23) is daar ook bang voor. Al vanaf het begin van zijn opleiding tot docent geschiedenis in Groningen werkte hij veel uit angst voor een fikse studieschuld. Als vakkenvuller, horecamedewerker en nu in de schoonmaak. Van zijn ouders krijgt hij 50 euro per maand. "Huur, collegegeld, boodschappen, zorgkosten. Het leven is niet heel goedkoop."
Zijn lening kon hij daardoor op 700 euro per maand houden, tot een groot deel van zijn werk wegviel door de coronapandemie. Inmiddels leent hij naast zijn schoonmaakwerk maximaal bij: 1000 euro per maand. Waar hij kan, zet hij geld opzij om te sparen voor zijn studieschuld.
En dat is hard nodig: Jerom gaat na de zomer zijn afstudeerjaar in en zijn studieschuld zal uitkomen op 54.000 euro. Dat baart hem zorgen. "Ik zit daar erg mee. Ik wil straks een huis, maar kan ik geen hoge hypotheek krijgen. Als docent geschiedenis ben je 5 tot 10 jaar verder voor je een beetje goed verdient. Dan nog zit je 35 jaar aan de schuld vast. Dus zelfs als je inkomsten stijgen, houd je minder over omdat je meer aan studieschuld moet betalen."
Binnen de perken
Een studieschuld die derdejaars student Duraa Boahene (21) binnen de perken weet te houden. "Ik bedacht vooraf: als ik zoveel leen, heb ik maar zo'n studieschuld. Ik was huiverig voor een hoge schuld." Die lijkt er nu niet te komen. Duraa leent 100 tot 200 euro per maand en krijgt een paar honderd euro van haar ouders. Bovendien werkt ze 9 uur per week als bijles- en dansdocent. Goed voor zo'n 400 euro per maand.
Zou de studieschuld geen rol spelen, dan zou ze minder werken naast haar studie pedagogische wetenschappen in Utrecht, denkt ze. "Dan zou ik in ieder geval de vrijheid voelen om te kijken wat me het leukst lijkt. Ik zou wel dansen, want dat vind ik leuk. Maar ik zou me vrijer voelen te stoppen met andere dingen als ik merk dat het te veel is."
Zo waren de afgelopen weken, toen ze aan haar scriptie moest werken, best heftig. "De ruimte om dan even tijd voor jezelf te nemen en bijvoorbeeld niet te werken, is er dan niet, zeker als je je schuld laag wilt houden." Toch voelt ze zich bevoorrecht. "Om me heen zie ik mensen die alles zelf moeten betalen. Dat levert veel meer stress op."
Van basisbeurs naar leenstelsel
In 2015 ging de studiefinanciering op de schop. De basisbeurs, een lening die werd omgezet in een gift als de studie was afgerond, verdween. Studenten kunnen nu alleen nog maar lenen, voor hun levensonderhoud en nog een aparte lening om hun collegegeld van te betalen.
Daarnaast is er nog de aanvullende beurs, waarvan de hoogte onder meer afhankelijk is van het inkomen van de ouders. Voor studenten met maar een ouder, is er nog een aparte toeslag. Studenten hebben verder recht op een ov-kaart, waarmee ze deels gratis of met korting mogen reizen.
