'Wat ik doe tegen klimaatverandering is druppel op gloeiende plaat'

'Denk ook aan mensen die hier geen geld voor hebben' 

Reza (42) werkt bij de gemeente Ridderkerk en woont in Zuid-Holland.

"Het rapport is zorgwekkend. Ik heb geen kinderen en geen kinderwens, maar wel neefjes en nichtjes. Hun toekomst is zorgelijk. Ik probeer er zelf wat aan te doen. We zijn ons oude huis aan het verduurzamen met zonnepanelen, extra isolatie, dubbelglas, nieuwe kozijnen. Ik krijg wel het gevoel dat de politiek het bij de burger zoekt en niet bij het bedrijfsleven of de boeren. De veestapel moet worden ingekrompen. Ik wil mijn steentje bijdragen door de auto vaker te laten staan, minder vlees te eten, niet vaker dan één keer per jaar te vliegen, maar er zijn wel grenzen. En overheid, denk ook aan mensen die geen geld hebben om hun leefwijze aan te passen. Hoe moeten die het redden? Ik zie toekomst in waterstof, dat lijkt een betaalbaar alternatief voor gas, waar we vanaf moeten. Daar wil ik best in mee, maar dan moet er ook wel wat steun van de overheid komen."

'Met die centen kunnen we beter de dijken versterken'

Hendrik (76) is gepensioneerd en woont in Friesland.

"Klimaatverandering is een wereldprobleem, dat is wat zeker is. Als je me vraagt wat wij eraan kunnen doen is mijn punt: wij zijn zo'n klein land. We zijn een speldenprik op de wereldkaart. De maatregelen die wij nemen stellen wereldwijd niets voor. Het moet komen van grote landen, de VS, Brazilië, China, India. Wat gebeurt er in het Amazonegebied? Ik denk ook dat er minder mensen op de wereld moeten bij komen dan nu gebeurt. Alle klimaatmaatregelen in Nederland kosten miljarden, met die centen kunnen we ook de dijken versterken, de infrastructuur verbeteren. Laten we nou zorgen dat we zo goed mogelijk tegen de negatieve gevolgen van klimaatverandering bestand zijn. Sommigen zijn zo fanatiek, maar een ritje minder met de auto helpt natuurlijk niet wereldwijd."

'Niet met vingertje wijzen naar boeren of Tata Steel'

Judith (25) is boer en woont in Limburg.

"Mijn zus en ik hebben samen een varkensbedrijf. Ik denk na het lezen van dit soort klimaatnieuws na over wat wij nog meer kunnen doen om minder CO2 uit te stoten. Inmiddels hebben wij zonnepanelen op alle daken. Het voer van onze varkens bestaat uit voedsel dat is overgebleven en de varkens worden voor 95 procent gebruikt voor allerlei producten. Dat proces is al heel duurzaam, dat ziet niet iedereen. Ik hoop dat mensen zich meer gaan afvragen wat ze eten en hoe duurzaam het tot stand is gekomen. Misschien is iets wel de halve wereld over gevlogen om op jouw bord te belanden. Ik vind dat we een gezamenlijk doel hebben om ervoor te zorgen dat de volgende generaties een bewoonbare wereld hebben. Laten we niet met het vingertje wijzen naar de boeren of naar Tata Steel, maar samen een plan maken. Daarnaast moet je doen wat je zelf kunt doen, zoals minder kleding kopen en vaker de fiets pakken als dat kan."  

'Ik draag bij, maar pak de grote vervuilers aan' 

Ad (71) is jurist en woont in Utrecht. 

"Het is een wake-upcall die je al kon zien aankomen. Ik vind dat je als individu moet proberen bij te dragen, dat doe ik zelf ook. Ik ben bezig met de bouw van een energiezuinig huis en de aanschaf van een zeer kostbare warmtepomp. Maar ja, als ik de hoek om kijk, zie ik de grote vervuilers. Ik denk dat daar de meeste winst te halen is, bij de zware industrie en in Nederland bijvoorbeeld de hoogovens. De overheid moet met maatregelen komen voor die grote vervuilers. Ook moet er een totaalplan komen. Het stoort mij bijvoorbeeld enorm dat die grote weides met zonnepanelen het stroomnet overbelasten en dat daar inwoners van energiezuinige woonwijken met zonnepanelen de dupe van worden. Zij worden afgesloten van het net omdat de netbeheerder zijn geleverde stroom niet kan verwerken."  

'Overstromingen Limburg zetten mij aan het denken'

Mirjam (58) werkt in de gehandicaptenzorg en woont in Brabant.

"Nu ik long covid heb, is het klimaatrapport op dit moment een 'ver van mijn bed-show'. Ik heb te weinig energie en concentratie om het nieuws goed te volgen. We hebben wel onlangs zonnepanelen op het dak gezet, die investering hebben we nu kunnen doen. Ik wilde minder vlees eten of vegetariër worden, maar dat moet ik nu even niet doen. Mijn herstel gaat voor. Ik moet zorgen dat ik alles binnenkrijg wat ik nodig heb en ik heb even geen puf om me in vegetarisch eten te verdiepen. Corona heeft me wel bewuster gemaakt: vroeger gingen we vaak een weekendje weg, als we zin hadden en het kon. Ook met het vliegtuig. Dat wil ik nu niet meer. Ook de overstromingen in Limburg hebben me aan het denken gezet: wat zijn we de boel aan het kapotmaken. Ik hoorde iemand zich op tv afvragen wat je als individu kunt bijdragen. Mijn antwoord is: al voelt het maar als een druppeltje, 17 miljoen druppels op een gloeiende plaat hebben best wel zin."

'Minder vlees, minder auto, geen stedentrips meer'

Daan (58) is ICT'er en woont in Noord-Holland.

"Na het nieuws over het rapport dacht ik niet 'ik moet meer doen'. We eten al minder vlees, we gebruiken de auto wat minder en doen geen stedentrips meer met het vliegtuig. Bovendien zitten we al anderhalf jaar min of meer opgesloten. Ik dacht vooral: de politiek en de grote bedrijven zijn nog te veel aan het plannen maken en te weinig aan het uitvoeren. Je kunt zeggen 'een beter milieu begint bij jezelf', maar zolang ik KLM hoor zeggen dat 'het nog een paar jaar duurt' voor het bedrijf weer op het niveau van 2019 zit qua aantallen vluchten, dan weet ik dat mijn inspanningen weinig effect zullen hebben. Dan is wat ik doe eerder een druppeltje op een gloeiende plaat. Ik hoop wel dat dit klimaatrapport rechters extra onderbouwing geeft om uitspraken te doen tegen grote bedrijven die te weinig verduurzamen." 

Wat kún je zelf doen en heeft dat echt nut?

Natuurlijk is het een kleine druppel als iemand iets kleins doet, zegt Pim Nusselder van voorlichtingsorganisatie Milieucentraal. "Maar we zijn met 17 miljoen mensen, dus dat zijn heel wat druppels." 

Tips van Milieucentraal:

• Hoe vaak er kleding wordt gekocht, waar die uit bestaat en hoeveel energie het maken en het transport ervan vergt, dat is voor veel mensen onbekend. Zes kledingstukken minder kopen per jaar scheelt 40 kilo CO2.
• We stoten per huishouden iets van 20.000 kilo CO2 uit. Dat is een heleboel, maar dat kun je met veel kleine stapjes terugdringen.
• Je kunt bijvoorbeeld nadenken bij spullen die je bestelt: heb ik het echt nodig? Probeer te recyclen en laat kapotte kleding repareren in plaats van iets nieuws te kopen.

Pim Nusselder: "Wij als consumenten staan aan het begin. Wij staan aan de vraagkant. Als wij de fiets pakken in plaats van de auto, dan scheelt dat. Duurzaam hoeft bovendien echt niet altijd letterlijk duur te betekenen. Kleding repareren is bijvoorbeeld goedkoper."