Dit is waarom benzine in Nederland zo duur is (en in andere landen niet)

'Bundesrepublik Deutschland' of 'Welkom in Vlaanderen.' Veel Nederlanders in de grensstreken zien de verkeersborden vaak voorbijkomen. Om even te tanken. Want in onze buurlanden liggen de benzineprijzen een stuk lager dan bij ons. Maar hoe laag precies, volgt later in dit artikel.

€2,087

Eerst iets over Nederland. Volgens United Consumers is de huidige gemiddelde adviesprijs per liter benzine in ons land inmiddels €2,087. En dat is een record. Niet eerder kostte een liter benzine zo veel. Dat is ook te zien in onderstaande grafiek, met de gemiddelde adviesprijzen sinds 2001.

Dat we zo veel moeten betalen en dat de prijs alleen maar blijft stijgen, komt doordat de prijs van ruwe olie is gestegen. En dat is een kwestie van vraag en aanbod. Volgens sommige media en experts komt dat doordat economieën nu weer op gang komen, zo aan het einde van de coronacrisis. En daar is energie voor nodig.

Prijs van olie

Maar Paul van Selms van United Consumers zoomt veel verder in op vraag en aanbod. "De belangrijkste factor voor het bepalen van de benzineprijs is de prijs van olie. Ruwe olie wordt altijd betaald in dollars. Een goede prijs voor de meeste olieproducerende landen is 60 tot 80 dollar per vat olie."

"Voor die prijs heeft het namelijk zin om de olie uit de grond te halen. Dat wil zeggen, veel landen moeten er de zee voor op en dat is een kostbare aangelegenheid. Krijgen ze er de zojuist genoemde prijs voor, dan verdienen de olieproducerende landen meer dan die operaties kosten."

Alleen kregen de landen niet die 60 tot 80 dollar per vat tijdens de coronacrisis. Maar in plaats daarvan: 30 dollar. Als reactie besloten veel landen de oliekranen dicht te draaien. Dan daalt namelijk het aanbod en is de vraag groter. In zulke situaties stijgt de prijs weer. Die stijging is wat we op dit moment met z’n allen meemaken.

Geen eindeloze stijging

Om je alvast gerust te stellen: zo’n stijging duurt niet eindeloos. "Als de prijs stijgt, zien andere landen dat ook. Als die landen ook willen meegenieten van die hoge prijzen en olie kunnen oppompen, dan is er opeens veel meer aanbod. En meer aanbod betekent bij dezelfde vraag een lagere prijs", zegt Van Selms.

En bovendien: de vraag kan ook inzakken. "Stel, de prijs stijgt alleen maar verder. En gaat richting de 100 dollar of misschien zelfs eroverheen. Dan gaan olievragende landen zich echt wel achter hun oren krabben of ze dat wel willen en niet moeten overstappen op andere energiebronnen. Dan daalt de vraag en dus de prijs."

Toeval

Kortom, de prijs van olie schommelt doorheen de tijd. Eigenlijk is het ergens ook gewoon toeval dat precies tijdens de coronacrisis de prijs van olie laag lag, zoals te zien in onderstaande grafiek.

Maar goed, dan blijft de vraag waarom het specifiek in Nederland nou zo duur is. Om dat uit te leggen, kijken we even naar hoe de brandstofprijzen zijn opgebouwd. Dat is hieronder te zien, gebaseerd op informatie van United Consumers.

Een deel bestaat uit productiekosten. Een ander deel is een marge voor de pomphouder, die er natuurlijk ook aan wil verdienen. Maar dan het belangrijkste onderdeel en tevens het onderdeel waarop Nederland zich onderscheidt: Accijnzen en BTW. Niet dat dat in andere landen niet bestaat, maar in Nederland zijn ze simpelweg een stuk hoger.

Accijnzen zijn een vast bedrag waarmee brandstof belast wordt. Ze zijn van grote invloed op de prijs van benzine. Daarbij worden ze elk jaar opnieuw geïndexeerd, lees verhoogd. Het levert de staatskas jaarlijks miljarden euro's op.

Milieu boven mobiliteit?

"Dat geld laat de staat niet zomaar schieten", zegt Van Selms. "Daarbij laat de hoogte van accijnzen zien of een land het milieu prioriteit geeft boven mobiliteit. Al is het te kort door de bocht om te zeggen dat Nederland de accijnzen alleen voor het milieu zo hoog maakt, want al ver voordat het klimaat op de politieke agenda kwam, waren de prijzen bij ons hoog."

Maar toch, milieu speelt zeker wel een rol. "Milieueisen zijn hier strenger dan in bijvoorbeeld België. Zo moeten er hier groenere componenten aan benzine worden toegevoegd. Het bijmengen van die componenten is extra werk en wordt dus ook in rekening gebracht. Zoiets gebeurt niet of veel minder in andere landen. Nederland loopt hierin voorop."

Vroem-vroem-liefhebbers

De vraag is of het mensen wat uitmaakt. Want ons land kent genoeg vroem-vroem-liefhebbers en we zijn een land waarin Dagobert Duck als nationale held zou kunnen worden gezien. Wij gierige Nederlanders rijden nog kilometers om, om bij een Duitse of Belgische pomp goedkoper te kunnen tanken.

En ja, de prijzen zijn daar een stuk lager. Nog lager zijn ze als je verder doorrijdt, naar Luxemburg en Oostenrijk. Het laagst zijn ze in Oost-Europa. Maar eigenlijk zijn ze overal lager dan bij ons. Kijk maar op onderstaande kaart.

Vooral Luxemburg is populair bij Nederlanders die op doorreis gaan naar Frankrijk of andere Zuid-Europese landen. De prijzen liggen er 26 procent lager dan in Nederland. De reden: de accijnzen zijn veel lager dan bij ons. Waarom is niet direct duidelijk, maar waarschijnlijk vinden de Luxemburgers mobiliteit gewoon heel belangrijk.

Wennen aan 2 euro

Volgens Van Selms zullen we moeten wennen aan deze hoge prijzen. "De wereldpopulatie groeit en dus ook de vraag naar olie. Dat betekent niet dat de prijs morgen 3 euro is en ook niet dat de prijs nooit meer onder de 2 euro duikt, maar gemiddeld gezien wordt het het nieuwe normaal."

"En ter nuance: veel auto’s rijden veel zuiniger dan ze jaren geleden deden. Veel mensen hoeven minder te tanken. In totaal ben je misschien niet eens meer kwijt aan benzine dan eerst."