Dominiques hondje werd doodgebeten, aangifte doen voor baasjes vaak lastig

Spot was een kruising tussen een jackrussellterriër en een maltezer, hij was altijd vrolijk, en bovenal: de trouwe vriend van Dominique (29) en haar moeder. Vorig jaar zomer was Dominique een paar dagen weg in Ermelo met een vriendin. Ze wandelden met Spot door het vakantiepark, hoorden geritsel uit een struik en ineens – 'uit het niets' – sprong er een hond uit de heg. Een grote cane corso, hij cirkelde om Spot heen. 

"Het gebeurde heel snel", vertelt Dominique (haar achternaam is bekend bij de redactie). "Hij greep Spot met z'n tanden meteen bij de keel. Ik was in totale paniek, heb staan gillen, probeerde die hond van mijn hondje af te trekken door te slaan, te trekken, aan z'n bek te sjorren."

'Het was afschuwelijk'

De hond liet niet los. Er was bloed. Spots keel werd opengehaald, zijn strot daarna doorgebeten. "Het was afschuwelijk, we kregen Spot niet meer los uit die kaken, en mijn vriendin wilde dat ik mijn hoofd af zou wenden, zij zei: 'Je hebt genoeg gezien'. Ik wilde me nog omdraaien om naar Spot te gaan, toen zag ik dat hij slap in de bek hing van die hond. Daarna zakte ik in elkaar."

De hond sleepte het lichaam van Spot mee de tuin van zijn baasje in. Omstanders hebben het levenloze dier daar opgehaald.

Dominique besloot aangifte te doen, maar werd naar eigen zeggen 'niet echt aangemoedigd'. "De politie zei tegen mij dat ik geen aangifte kon doen, omdat het hier om een hond ging. Ik was zelf niet fysiek gewond."

Gevaarlijk dier

Dat is iets wat Iaira Boissevain, advocaat en docent dierenrecht aan de Universiteit Utrecht, vaker hoort. Ze verwijst naar een incident in Deventer, waar De Stentor dit jaar over schreef: een hondenbaasje kreeg te horen dat aangifte niet mogelijk was nadat zijn hond was overleden door een aanval van een Amerikaanse buldog.

"Mensen worden vaak op die manier door de politie ontmoedigd om aangifte te doen na een hondenbeet", zegt Boissevain, "maar het is een enorme misvatting: het is volkomen terecht om naar de politie te stappen als jijzelf of je hond wordt aangevallen door een andere hond."

Er staat in de wet, artikel 425 lid van het Wetboek van Strafrecht om precies te zijn, dat het niet onder controle houden van een gevaarlijk dier strafbaar is. Boissevain: "En een dier dat een ander dier of een mens ernstig verwondt, ís duidelijk gevaarlijk."

Reactie politie

De politie beaamt dat iedereen aangifte kan doen na een hondenbeet of -aanval. "Na een aangifte wordt onderzoek gedaan naar de feiten", laat een woordvoerder weten. "Daarnaast kan het zijn dat er een bestuurlijke melding of rapportage wordt opgemaakt naar de gemeente. Wanneer uit het onderzoek blijkt dat er voldoende bewijs is van een strafbaar feit draagt de politie het dossier over aan het Openbaar Ministerie." Wel benadrukt ze dat niet elk bijtincident door een dier strafbaar is.

De woordvoerder vindt het erg vervelend als burgers zich onvoldoende geholpen voelen als ze de politie benaderen. "Dat soort signalen hoort de politie graag, zodat we kunnen reflecteren en bijsturen." Er wordt, als het om 'hondgerelateerde problematiek' gaat, veel samengewerkt tussen de politie en het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV). "Dagelijks wordt binnen de politie gecoacht op de kwaliteit van afhandeling van zaken, ook bij incidenten waarbij dieren betrokken zijn."

Ook de Koninklijke Nederlandse Maatschappij voor Diergeneeskunde (KNMvD) laat weten 'soms wel signalen te krijgen' dat de politie niet altijd een aangifte wil verwerken. "Maar in sommige regio's is de politie juist weer erg actief", voegt Conny Meurs, dierenarts en ook woordvoerder van de KNMvD, eraan toe.

Eén hond, meer incidenten

"Ik vermoed dat de politie eenvoudigweg niet weet dat aangifte mogelijk is op grond van het wetboek", zegt Just de Wit van de Koninklijke Hondenbescherming. "Helaas zie je daardoor in de praktijk dat mensen van wie de hond is gebeten niet of zeer moeilijk aangifte kunnen doen." De Hondenbescherming adviseert dan om een melding door de politie te laten doen.

"Vaak worden aangiften of meldingen gebruikt voor dossieropbouw", zegt Conny Meurs. Dit gebeurt vooral als er meerdere incidenten zijn met één bepaalde hond. Wel benadrukt de woordvoerder dat aangifte niet automatisch betekent dat iemand anders aansprakelijk is en dat het getroffen baasje een vergoeding krijgt. "Daar is dan nog een vervolgtraject voor nodig."

Gerechtigheid

Dominique ging dat vervolgtraject in: ze wilde 'gerechtigheid voor Spot'. "Ik wil er niet aan denken hoe mijn hond zich die laatste minuten heeft gevoeld, maar het schiet wel vaak door mijn hoofd." Dominique had naar eigen zeggen geluk dat ze zelf een juridische achtergrond heeft en zeven jaar bij de rechtbank heeft gewerkt. "Het kostte me maanden tijd, moeite, mailtjes en telefoontjes naar de politie en naar experts", vertelt ze. Maar het is haar gelukt de zaak voor de rechter te krijgen.

Een jaar na het bijtincident kwam er een zitting met een mondelinge uitspraak die in handen is van RTL Nieuws. Mondelinge uitspraken worden nooit online gepubliceerd. Dominique heeft, zo valt in die uitspraak te lezen, een emotionele schadevergoeding gekregen omdat haar hondje werd doodgebeten. Ze kreeg ruim 640 euro vergoed voor de materiële schade en 750 euro voor de immateriële – dus mentale – schade die ze opliep.

"Het is geen vetpot, maar het gaat me ook niet om het geld", zegt Dominique erover. "Het gaat om erkenning: er is ons hondje, en ook ons, iets ergs overkomen."

Vrij uniek

"Dat komt niet vaak voor, zo'n uitspraak", zegt een woordvoerder van Dier&Recht, een organisatie die opkomt voor de rechten van het dier. "Soms stappen mensen wel naar de rechter, maar we zien vaker dat het dan gaat om een onkostenvergoeding, als baasjes bijvoorbeeld medische kosten bij de dierenarts of voor zichzelf moesten betalen."

Een schadevergoeding krijgen vanwege emotionele schade is 'vrij uniek', zegt De Wit van de Hondenbescherming. "Bij mijn weten is dat een paar keer eerder voorgekomen bij een ernstig bijtincident. Er is bijvoorbeeld een keer een immateriële schadevergoeding toegekend van 400 euro."

"Een hond wordt, net als alle andere huisdieren, gezien als roerende zaak", legt letselschadespecialist Tjip Ridder uit. "Als een hond wordt doodgebeten, dan is er dus feitelijk sprake van beschadiging van een zaak. Een hond is nou eenmaal geen mens. Je kunt dus eventuele kosten van een dierenarts of dierenambulance, of de kosten van de crematie van een hond, vergoed krijgen."

"Dat smartengeld is dus bijzonder", vervolgt Ridder, "omdat je daarvoor in jouw 'persoon moet zijn aangetast’ en dat moet kunnen aantonen." 

Dat kon Dominique, omdat ze EMDR-behandelingen bij een psycholoog nodig heeft gehad om het trauma te verwerken. Daarnaast heeft ze een aanvullend proces-verbaal laten opstellen waarin ze uitlegt wat de impact van de aanval en Spots dood heeft op haar leven en dat van haar moeder.

In je recht

"Als ik me bij alles had neergelegd, dan was ik nergens gekomen." En ja, Dominique weet: Spot krijgt ze er niet mee terug. Zijn dood kan ze niet meer terugdraaien. Wat ze wel kan: haar verhaal delen met wie het maar horen wil.

"Ik vind het belangrijk om iedereen te waarschuwen. En ik wil dat alle baasjes die zoiets meemaken, weten: stap naar de rechter, want je staat in je recht."

Hoe vaak komt het voor? 

In Nederland wordt niet éénduidig, volledig en structureel bijgehouden hoeveel mensen en huisdieren het slachtoffer zijn van een bijtincident. Dat staat in het onderzoeksrapport Minder hondenbeten van de Wageningen University (WUR) uit 2017. Het aantal meldingen van een 'gevaarlijke hond' in Nederland ligt rond de 3000 per jaar wanneer wordt gekeken naar het aantal meldingen dat binnenkomt bij de politie. Deze meldingen gaan over een dreigende, gevaarlijke hond, een hond die een mens bijt of een hond die een ander dier (zoals een hond dus) bijt.

Maar hoeveel honden er door ándere honden worden aangevallen, dat wordt niet bijgehouden. "Daar ontbreekt een zorgvuldig registratiesysteem", zegt dierenwelzijnsexpert Hans Hopster, één van de onderzoekers die het rapport opstelde. "Het kan zijn dat dit soort incidenten niet vaak voorkomt, maar het kan ook zijn dat veel honden- en baasjesleed ongezien en onvermeld blijft." 

Er zou volgens Hopster wel wat meer aandacht mogen komen voor honden die door andere honden worden aangevallen. "Het is voor de politie vrij gecompliceerd en best tijdrovend om na zo'n incident helder te krijgen wat er is gebeurd", zegt hij. "In onze samenleving worden mens en dier steeds vaker als gelijkwaardig beschouwd. Daartegenover staat dat de politie zaken met de mens als slachtoffer, bij gebrek aan voldoende capaciteit, in het algemeen meer prioriteit zal geven. Daar wringt de schoen."