De gletsjer smelt: waarom zorgt dat voor boze reacties op sociale media?
"Hou op met angstzaaien." "Dat riep Al Gore ook tien jaar geleden." "Leugens." "Gelul." De reacties onder het verhaal over de afbrokkelende gletsjer op Antarctica gisteren logen er niet om. Onaardig? Ja. Onbegrijpelijk? Dat ook weer niet. Maar waarom gebeurt dit dan?
Eerst maar eens de aanleiding. Grote ijsplaat op Antarctica dreigt binnen vijf jaar te versplinteren, was de kop boven dit artikel. Niet erg goed nieuws, want de gletsjer ligt op land en als deze versplintert en uiteindelijk smelt, zorgt dat voor een flinke stijging van de zeespiegel. Een halve meter misschien wel.
'Het hoort er een beetje bij'
De gletsjer staat daarom bekend als 'Doomsday-gletsjer', niet echt een fraaie bijnaam. Maar uit de reacties op sociale media blijkt dat niet iedereen zich zorgen maakt. Onder meer het onderstaande plaatje van bekend klimaatactivist Al Gore zien we terug:
We spreken met Dewi Zloch, energie- en klimaatexpert bij Greenpeace. Zij publiceren al een stuk langer - en vooral ook meer - over het klimaat dan nieuwsmedia zoals RTL Nieuws. Ervaringsdeskundigen dus, als het gaat om het debat met onlinevolgers. "Wij ervaren dit natuurlijk ook. Het hoort er een beetje bij."
'Heel lang is de wetenschap ondermijnd'
Het hoort er een beetje bij dus. Dat klinkt niet erg hoopgevend. Maar dat valt mee, zegt Zloch. Tegenwoordig zijn er namelijk veel mensen doordrongen van de naderende problemen. "Er is inmiddels wetenschappelijke consensus over het bestaan van klimaatverandering en dat we iets kunnen doen."
Dat er mensen zijn die zich wel verzetten tegen het bestaan van klimaatverandering, verbaast Zloch allerminst. In het verleden werd namelijk al veel gediscussieerd over het bestaan ervan, en er werd door hooggeplaatste personen invloed uitgeoefend op het debat. "Heel lang is de wetenschap tegengewerkt en ondermijnd. Mensen zijn gevoed door stemmen die zeiden dat de wetenschap niet eenduidig was."
Hoogeplaatste mensen hebben invloed op het debat
Welke stemmen waren dat dan? Bijvoorbeeld grote bedrijven als Shell, ExxonMobil, maar ook de vorige president van de Verenigde Staten, Donald Trump, had het niet zo met klimaatmaatregelen. Hij stapte bijvoorbeeld uit het Parijsakkoord.
"Zij hebben veel invloed op het debat. Er zijn nog altijd politieke partijen in Nederland die het bestaan van de opwarming van de aarde ontkennen. En daar stemmen een boel mensen op", zegt Zloch.
Wantrouwen tegen media en overheid
Hooggeplaatste personen en bedrijven hebben hun mening jarenlang doorgedrukt, of wilden de naderende klimaatproblemen in ieder geval nog even niet onder ogen komen. Klinkt aannemelijk, maar waarom reageren we dan zo fel online als ons een artikel niet aanstaat?
Gedragswetenschapper Frenk van Harreveld weet dat anonimiteit hierbij een belangrijke factor is. "Mensen zouden in het dagelijks leven nooit zo reageren", zegt hij. "Bovendien zitten mensen online vaak in bubbels, omringd met mensen die net zo denken als zij over deze onderwerpen."
Het debat rond het klimaat is gepolariseerd, net zoals dat met het coronavirus het geval is, zegt Van Harreveld. "Er ligt een basaal wantrouwen tegen autoriteiten aan ten grondslag. Dat uit zich naar de overheid, maar ook naar de media."
Greenpeace merkt online nog altijd op dagelijkse basis de weerstand tegen de verhalen, al zijn ze positief gestemd. "We blijven actief verhalen vertellen en we blijven online met mensen in gesprek gaan. Maar wat ik ook interessant vind, is dat het vaak anonieme accounts zijn die de berichten plaatsen. Waarom zijn al die accounts hierop gericht?"
