Renate moest na stilgeboorte meteen weer aan het werk: 'Geen tijd voor rouw'

Het geluk lachte Renate en Ilyas uit Den Haag begin dit jaar nog toe: hun eerste kindje samen kwam eraan. Ze vormen een samengesteld gezin: Renate heeft twee zoons (6 en 10) uit en eerdere relatie, Ilyas heeft een zoon van 7. "En nu wilden we er graag een kindje van ons samen bij."

'Elijah had nagels aan zijn vingertjes'

Maar Elijah werd al na een zwangerschap van 21 weken geboren. Helaas te vroeg. Zijn longetjes waren nog niet genoeg ontwikkeld. Het verlies valt zwaar: "Het is natuurlijk heel verdrietig. Ik ben gewoon in het ziekenhuis bevallen van een zoon. Dat begrijpen veel mensen niet. Ze denken dat het een miskraam was. Maar het was een mensje, met nagels aan zijn vingertjes en haartjes op zijn hoofd."

Het afscheid was gelukkig mooi. Er zijn professionele foto's gemaakt. Elijah droeg een mooi kledingsetje, gemaakt van bruidsjurken en gedoneerd door een stichting. "Gelukkig zijn we goed begeleid."

Emotionele storm

Renate, die in het dagelijks leven zelfstandig tekstschrijver is en bedrijven adviseert over communicatie, wilde een rustperiode inlassen. "Mijn lichaam heeft een zwangerschap en een bevalling doorgemaakt. Ik verloor een liter bloed. Daar moet je van herstellen. En dan heb ik het nog niet eens over de emotionele storm waar je doorheen gaat."

De ZEZ-regeling zou uitkomst bieden, althans dat dacht ze. ZEZ staat voor Zelfstandige en Zwanger en is ongeveer de zzp-versie van zwangerschapsverlof. Sinds 2008 komen zzp'ers in aanmerking voor deze uitkering, die gelijkstaat aan maximaal het minimumloon.

Klap in je gezicht

Maar toen stuitte ze op de UWV-website op een muur: ze was 21 weken zwanger geweest, daarom werd de aanvraag bij voorbaat niet in behandeling genomen. Het wettelijk minimum is 24 weken.

"Een enorme klap in mijn gezicht", zegt Renate. "Het laatste wat je wilt, is in die storm met geld bezig moeten zijn. Daarnaast geeft het ons het gevoel alsof ze denken dat Elijah er helemaal niet is geweest. Alsof hij niet telt, zoals een kindje van 24 weken of ouder wel telt."

Elijah was een mens, dat voelt goed

Tegenwoordig kunnen kinderen worden aangegeven bij de burgerlijke stand van de gemeente. Dat hebben ze gedaan. "Een troost. Het bewijst: Elijah was een mens. Dat voelt goed."

Renate wordt nu door de omstandigheden gedwongen haar werk sneller te hervatten dan ze eigenlijk zou willen. Want het gezin leunt voor een goot deel op haar inkomen. "De kosten lopen door. We hebben een koophuis. Drie kinderen. Ik wil rouwen. Ik wil herstellen, fysiek en emotioneel. Maar daar krijg ik op deze manier de tijd niet voor. Ik moet weer aan de slag."

Herkenbaar verhaal

Renate deelde haar verhaal op haar LinkedIn-pagina. Sindsdien is haar mail 'ontploft' en heeft ze al meer dan 20.000 privéberichten ontvangen. "Allerlei mensen, onder wie ceo's van grote bedrijven, laten me weten dat ze mijn verhaal herkenbaar vinden. Vrouwen die er later last van kregen. Veel mannen ook, die schrijven dat ze hetzelfde hebben meegemaakt, soms wel twintig jaar geleden, en dat ze er nog elke dag aan denken. Dat is een hart onder de riem."

De hartenkreet ontging ook Femke Zeven niet. Ze is jurist en algemeen manager bij Bureau Clara Wichmann, een organisatie die zich inzet voor een betere rechtspositie van vrouwen. "Het werd vanochtend besproken in ons appgroepje van juristen", zegt ze. "We gaan het verder bespreken hoe we hier aandacht aan moeten schenken. We hebben er al vaker aandacht aan gegeven."

Dit voorbeeld laat opnieuw zien dat de rechtspositie van zwangere zelfstandige ondernemers te wensen overlaat, zegt Zeven. "We zagen het ook met de corona-regelingen als Tozo en NOW, die zzp'ers hielpen in coronatijd. Als je zwanger was in de voorgaande periode, en je had daardoor niet een bepaald aantal uren gewerkt, dan viste je achter het net. Een straf voor zwanger zijn. Dat moet anders. Als je zwanger en kwetsbaar bent, moet je rechtspositie stevig zijn en niet wankel zoals nu."

Schreeuwend dure verzekering

Het 'hoe' is echter lastig, legt docent arbeidsrecht aan de Universiteit van Amsterdam Marlies Vegter uit. "Als je in loondienst bent, kun je je ziek melden. Zo is je inkomen beschermd. Een ondernemer moet dat zelf regelen door een arbeidsongeschiktheidsverzekering af te sluiten. Probleem is dat die schreeuwend duur is. Reden waarom heel weinig zzp'ers die verzekering hebben. Zelf vond ik hem ook te duur."

Dat de overheid ergens een grens moet trekken, vindt Vegter uit praktisch oogpunt begrijpelijk. "Je wilt ook niet een situatie waarbij een instantie naar je kind komt kijken om te bepalen in welke categorie je valt."

Praktische oplossing

De oplossing ligt volgens de jurist in een goede, algemeen geldende regel: "De meest praktische oplossing is een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zelfstandigen, mits die betaalbaar wordt gemaakt. Dat is nu niet zo. Je zou kunnen denken aan een staffel in de premie, waarbij die afhankelijk is van je inkomen."

Renate zelf heeft intussen, door de bergen reacties, begrepen dat haar situatie vaker voorkomt dan ze dacht. "Ik ben blij dat mijn verhaal zoveel mensen raakt. Dat doet ons goed. Het geeft me het gevoel dat er aan Elijah wordt gedacht. Iemand is zelfs een crowdfundactie voor me begonnen: rouwperiode voor Renate. Ontzettend lief, toch? Als dat iets oplevert, gaan we zeker doneren aan stichting Floor de Lis, die het pakje voor Elijah gemaakt heeft."

Positief ingesteld

Van de overheid heeft ze 'het menselijke gezicht helaas niet gezien', zegt ze. "Maar van de mensen in Nederland des te meer. Ik hoop dat er een discussie op gang komt en het andere gezinnen in deze situatie helpt."

En nu? "Ik ga weer aan het werk. Dat zal ik met passie doen. De hoop om een kindje van ons samen op te voeden, is niet ineens verdwenen. Ilyas en ik zijn positief ingestelde mensen, dus wie weet wat de toekomst brengt."