Grotere kans op hartkwaal na corona: wat betekent dat voor jou? 6 vragen

Allereerst: opvallend aan het onderzoek was dat het ging over de gevolgen op lange termijn, niet om de zogenaamde 'acute fase' van iemand met corona. Het gaat om problemen die ontstonden ná 30 dagen.

Gisteren bogen deskundigen van het UMC Utrecht en Amsterdam UMC zich al over de studie. Vooral de genoemde getallen vielen op: in de VS zou corona zorgen voor 3 miljoen nieuwe hartpatiënten, wereldwijd naar schatting 15 miljoen. Erg grote aantallen, werd onder andere gezegd.

Lichte stofwolk

Jaime Borjas, merkte een 'lichte stofwolk' op sociale media over het onderzoek en voelde zich genoodzaakt te reageren. "Toevallig zit dit net in mijn niche van onderzoek", twitterde hij.

Borjas is epidemioloog en heeft zich gespecialiseerd in trombose-onderzoek. Hij werkt in het UMC Groningen. We stellen hem zes vragen.

1. Allereerst, is er reden om aan de conclusies van het onderzoek te twijfelen?

Borjas: "In de wetenschap hebben we het vaak over de interne geldigheid van het onderzoek: hebben ze dat juist uitgevoerd met de middelen die ze hadden? Ik denk dat daar weinig aan te twijfelen valt. Dát er een verhoogd risico is op hart- en vaataandoeningen tot op een jaar later na een corona-infectie valt moeilijk te betwijfelen."

De vraag is: zijn de data uit het onderzoek goed genoeg om een uitspraak te kunnen doen over alle coronapatiënten? Daar ziet de onderzoeker wel twee problemen. "Het gaat dan om de externe geldigheid."

2. Welke problemen zie je?

Ten eerste: een tekortkoming is dat mogelijk niet alle coronagevallen evenveel kans hadden om meegenomen te worden in het onderzoek, om de doodeenvoudige reden dat in het eerste jaar veel minder werd getest op corona.

"Het lijkt waarschijnlijk dat de mensen die positief getest zijn, ook relatief ernstige corona hadden", stelt Borjas. Dit blijkt uit hoeveel van de mensen in deze studie in het ziekenhuis lagen: 13 procent. Ook de mensen die niet in het ziekenhuis terechtkwamen, hadden vermoedelijk gemiddeld ernstigere klachten.

De gevonden effecten zijn in werkelijkheid kleiner, vermoedt hij. "Ik denk dat de gevonden effecten overdreven zijn."

Dan het tweede probleem. Het is de vraag of de gevonden risico's hetzelfde zijn voor jongere mensen. De data gaan over veteranen, en de gemiddelde leeftijd in het onderzoek is 61 jaar. De onderzoekers zien ook deze beperking. Ze hebben de resultaten opgesplitst naar mensen jonger en ouder dan 65 jaar. De conclusie bleef staan, maar het risico was wel lager onder jongere mensen. Borjas vindt dat het wel wat 'fijnmaziger' opgesplitst had mogen worden naar nog jongere leeftijd.

Samenvattend: de algemene conclusie dat er een verhoogd risico is op hart- en vaatziekten na een corona-infectie is geloofwaardig, en de onderzoekers hebben 'goed werk verricht', maar of de effecten ook zó groot zijn in de algemene populatie is de vraag.

3. Veel mensen zeggen: de problemen worden veroorzaakt door de vaccins. Hebben zij een punt?

De mensen in het onderzoek kregen corona in de periode 1 maart 2020 tot 15 januari 2021, toen waren vaccins nog niet algemeen beschikbaar. Er waren wel mensen gevaccineerd, maar zelfs als de onderzoekers controleren voor vaccinatiestatus, vinden ze nog steeds sterke effecten.

Volgens Borjas hebben de onderzoekers specifiek gekeken naar 'de meest beruchte bijwerking van de mRNA-vaccins': hartspier- en/of hartzakontsteking. Dit zijn inderdaad bijwerkingen die kunnen optreden na een prik met Pfizer en Moderna, maar volgens het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen is dit 'zeer zeldzaam'. Borjas: "Ook na uitsluiten gevaccineerden bleef een hogere kans op myocarditis (ontsteking hartspier, red.)"

Of een vaccinatie na corona een éxtra verhoogd risico geeft op hart- en vaataandoeningen, is hier niet onderzocht. "Dit is in ander onderzoek wel bekeken voor wat betreft hart- en hartzakontsteking, toevallig in hetzelfde blad gepubliceerd. Daar waren geen aanwijzingen voor."

Wel is er voor mensen die gevaccineerd zijn in het algemeen een 'hele kleine tijdelijke kans' op hart- en vaataandoeningen. "Maar die verbleekt bij het risico dat gemoeid is met een corona-infectie."

4. De conclusie blijft dus staan. Moeten mensen die corona hebben gehad zich nu zorgen maken?

Borjas is met name expert op het gebied van trombose van de aderen. "Het extra risico hierop vond ik zelf niet erg groot, dus op dat gebied is denk ik weinig reden tot zorg voor de gemiddelde persoon die corona heeft doorgemaakt." Daarnaast verwacht Borjas dat de risico's ook wel verkleind worden door vaccinatie, omdat de ziekte dan gemiddeld genomen milder verloopt. 

Harald Jorstad, cardioloog in het Amsterdam UMC, wees er gisteren op dat de data zijn verzameld aan het begin van de pandemie. "We weten niet welke variant hier speelde. We kunnen dit ook niet direct vertalen naar omikron."

Volgens Jorstad gaat er ook iets anders achter schuil. "We hadden ons veel langer zorgen moeten maken over de pandemie van hart- en vaatziekten waar we al decennia in zitten. In 2019 overleden volgens de WHO 19 miljoen mensen aan hart- en vaatziekten. Na corona stijgt de kans op hart- en vaatziekten een beetje, wat op bevolkingsniveau wel effect heeft. Maar dit is niet direct te vertalen naar een forse stijging van het risico per individu. Om hier iets concreets over te zeggen, is veel meer onderzoek nodig."

Jorstad benadrukte vooral het belang van een gezonde levensstijl. "Maak werk van je goede voornemens. Stel jezelf de vraag: wat kun je zelf doen om gezonder te leven? Nou, dat is dus bewegen, bewegen, bewegen. En gezond eten, een gezond gewicht houden, niet roken en je cholesterol en bloeddruk controleren. En als je vier maanden later pijn op de borst krijgt tijdens inspanning, dan moet je daarnaar laten kijken."

5. Als iemand een jaar later hartklachten krijgt, hoe weet je dan of dit door corona komt?

Op individueel niveau is dat erg lastig, zegt Borjas. "Daarom heb je dit soort onderzoek nodig om een verband te zien."

6. Komen problemen met het hart niet altijd voor bij mensen die virussen doormaken, zoals bij de griep?

Het is inderdaad zo dat een verhoogd risico ook wordt gevonden bij andere infecties, vertelt Borjas. Dat zijn voornamelijk bacteriële en virale infecties.

Maar griep is niet zo'n goed voorbeeld. "Als je heel specifiek over griep hebt, zien we wel verhoogd risico in de acute fase, maar het lijkt alsof dit niet heel erg aanhoudt gedurende een heel jaar. Dus voor ongevaccineerden is corona echt wel ernstiger dan griep."