Luchtalarm is weer getest, hoe weet je of het om een oefening gaat?

Veiligheidsregio Limburg-Noord meldde bijvoorbeeld: "Vanwege de oorlog in Oekraïne zou onrust kunnen ontstaan door het afgaan van de sirenes. Daarom kondigt de overheid de maandelijkse test van de sirenes deze keer extra aan."

Het luchtalarm is dus gewoon getest, ondanks de oorlog. Of misschien moeten we zeggen juist vanwege de oorlog: want als er wél wat gebeurt moet de sirene wel werken, zo zei een woordvoerder van Veiligheidsregio IJsselland.

'Vertel anderen dat het om oefening gaat'

Ook veel gemeentes meldden vooraf dat het ging om een test. Zoals de gemeente Amersfoort. "Zijn er mensen in je omgeving die misschien ongerust van de sirene kunnen worden? Vertel hen dan vooraf dat het om een oefening gaat."

5 vragen over het luchtalarm

In totaal gaan er iedere maand om 12.00 uur 4278 sirenes af in Nederland. Het systeem wordt op iedere eerste maandag van de maand getest, zodat iedereen het geluid herkent bij een ramp of zwaar ongeval.

1. Hoe weet je of het om een oefening gaat?

Het geluid van de sirenes duurt 1 minuut en 26 seconden. Wanneer de sirenes langer en meerdere malen achter elkaar loeien, is er sprake van alarm. Mensen moeten dan direct naar binnen, deuren en ramen sluiten en elektronische ventilatie uitzetten. Via radio of tv van regionale calamiteitenzenders wordt meer informatie gegeven.

2. Wordt er echt iedere maand getest?

Sirenes gaan in principe iedere maand af, maar niet op nationale herdenkings- of feestdagen. In juni worden de sirenes dit jaar niet getest omdat de eerste maandag van die maand op Tweede Pinksterdag valt.

3. Hebben ze in het buitenland ook een luchtalarm dat getest wordt?

Ja, om een paar voorbeelden te geven: in Frankrijk testen ze net als wij elke maand; op de eerste woensdag van de maand. In Noorwegen testen ze twee keer per jaar; op de tweede woensdag in januari en in juni. In Oostenrijk doen ze het jaarlijks, op de eerste zaterdag in oktober.

In België deden ze elke eerste donderdag van het kwartaal een test, maar dat is per 2018 afgeschaft.

4. Waarom heet het eigenlijk 'luchtalarm'?

Dirk Staat, conservator Militair Museum Soest: "Het luchtalarm bestaat al sinds er vliegtuigen zijn. Want het is om te waarschuwen dat er gevaar uit de lucht komt, daarom dus ook de naam luchtalarm. Zodat je weet dat er iets aankomt waar je voor moet schuilen."

Maar sirenes zijn er natuurlijk al veel langer. Bijvoorbeeld op plekken waar alarm verwacht werd: denk aan vliegbasissen. "Vroeger ging het niet om de dingen die we nu hebben, dan hadden ze zo'n ding om de arm en dan draaiden ze daarmee om iedereen op de basis te waarschuwen dat er een aanval op handen was. Dat was niet hetzelfde geluid als we nu hebben, maar wel eentje waardoor je wist dat je in actie moest komen."

5. Hoe effectief is het eigenlijk?

Roy Johannink, deskundige crisiscommunicatie: "Wat ontzettend van belang is bij rampencommunicatie is dat je een zogenaamd handelingsperspectief moet bieden. Daarmee wil ik zeggen dat je uitlegt wat er aan de hand is en wat je moet doen."

Stel dat het afgaat en het is geen 12:00 eerste maandag van de maand, wat moet je doen? Bijna iedereen weet: je moet binnen blijven met de ramen en deuren dicht, waarna je de rampenzender op moet zoeken. Meestal is dat de regionale radio. "Dat moet je ook maar weten. Maar stel nu dat je dit doet tijdens een watersnoodramp. Dan ga je naar binnen en stijgt het water in je huis. Dat is ook niet veilig. Het is dus noodzakelijk dat je er ook informatie bij geeft, een handelingsperspectief."

Volgens Johannink neemt het NL-Alert veel van die bezwaren weg. "Maar dat bereikt nog niet iedereen. En je hebt ouderen die geen mobiel hebben en er niet bij kunnen. Er is dus nog helemaal geen rampenplan dat helemaal waterdicht is op het gebied van communicatie. En als dat er nog niet is, is het zaak dat je alles inzet om iedereen te bereiken en in te lichten."

Voor nu zou hij aanraden om zowel NL-Alert als het waarschuwings- en alarmeringssysteem (WAS) te laten voortbestaan. "De WAS-palen geven een signaal dat er iets aan de hand is. Dat triggert de omgeving om informatie op te zoeken en te krijgen via NL-alert, de rampenzender of via bekenden in de eigen omgeving."