In België betaal je 100 euro aan zorgpremie, per jaar

We spreken met Peter van Limpt: 70 jaar oud, Nederlander, maar al decennia woonachtig in België. Als eigenaar van een financieel en administratief adviesbureau voor grenswerkers kent hij de verschillen tussen de landen door en door.

De 'mutualiteit'

Wat hij betaalt aan zorgpremie? 346 euro per jaar, nog geen drie tientjes per maand. En dat is dan veel naar Belgische begrippen, omdat hij een aanvullende verzekering heeft die ook de eigen bijdrage van ziekenhuisopnames dekt. "Mijn gewone ziektekostenverzekering -de mutualiteit heet dat hier- is 25 euro. Niet per maand, maar per kwartaal."

Hij stipt al een deel van de verklaring voor het enorme verschil aan. Zaken die in Nederland vergoed zijn, zijn dat in België soms niet. Maar goed: daarvoor kun je aanvullend verzekeren en dan ben je nog steeds veel goedkoper uit.

Er is nog een verschil: België kent het zogeheten remgeld, vergelijkbaar met de eigen bijdrage. In België betaal je voor elk huisartsbezoek of elke keer als je medicijnen haalt in de apotheek zelf een klein bedrag. "Maar dat is vier euro voor een bezoek aan de huisarts en 1,10 euro bij de apotheek, dus dat valt ook nogal mee. En daarbij is het ook nog eens wettelijk geregeld dat het nooit meer kan zijn dan 1800 euro op jaarbasis."

Stukken genuanceerder

Van Limpt is er duidelijk over: Je bent in België beter af dan in Nederland. Maar het hele verhaal ligt toch stukken genuanceerder, zegt Patrick Jeurissen, hoogleraar Betaalbaarheid van zorg aan de Radboud Universiteit. "In België betaal je ook een deel van van je zorgpremie via de belastingen. Dat zie je misschien niet direct, maar je betaalt het wel. Het is dus vooral een psychologisch verschil. Als je kijkt naar de zorgkosten per inwoner, dan ontlopen die elkaar in Nederland en België niet zo veel. En in België stijgen de kosten per jaar harder dan in Nederland."

Exploderende zorgkosten

In het jaar 2000 gaf Nederland volgens de International World Bank 2466 dollar per hoofd van de bevolking uit aan zorgkosten. In 2019, het laatste jaar waarover er gegevens zijn, was dat opgelopen tot 6248 dollar. België zat en zit daar niet heel ver vanaf. 

Waar komen die exploderende zorgkosten vandaan? Lang verhaal kort: vergrijzing. Er zijn nu veel meer -relatief en absoluut- ouderen in Nederland dan 20 jaar geleden. En ook al geldt dat lang niet voor iedereen: door de bank genomen is het wel zo dat ouderen nu eenmaal meer zorg nodig hebben dan mensen van middelbare leeftijd of jonger. Dat proces is in Nederland niet anders dan in België of Duitsland bijvoorbeeld.

Daar komt bij dat er in de zorg tegenwoordig ook meer mogelijk is dan 30 jaar geleden. Sommige diagnoses die in 2000 nog een doodvonnis betekenden, zijn nu goed te behandelen. Die behandeling kost meer geld dan het doodvonnis.

Minder salaris?

Maar wie voor die kosten opdraaien, dat verschilt wel. Die worden in België meer dan in Nederland bij werkgever en werknemer neergelegd. "Dat zou betekenen dat er in België minder overblijft voor je salaris", zegt Jeurissen. "Maar het is dan weer niet zo dat de salarissen in België lager zijn dan in Nederland."

Hoe dat kan? "Dan kom je in grote macro-economische afwegingen terecht: misschien zijn bedrijven in Nederland hierdoor winstgevender en zijn er dus meer banen bijvoorbeeld."

En wie in België geen inkomen heeft -studenten bijvoorbeeld- betaalt dus ook niet via de loonbelasting mee. Dan blijft het echt beperkt tot honderd euro per jaar. Dat lukt in Nederland niet, zelfs niet met maximale zorgtoeslag.

Uitgeklede budgetverzekering

"Studenten die ik spreek kiezen voor de meest uitgeklede budgetverzekering, met maximaal eigen risico. Ze krijgen maximale zorgtoeslag en dan zijn ze onder de streep ongeveer een tientje per maand kwijt. Maar dan heb je dus wel een eigen risico van bijna 900 euro en een compleet uitgeklede zorgverzekering."

Alléén letten op de kosten kan gevaarlijk zijn, legt verslaggever Sam Trompert uit in onderstaande video: 

België heeft een systeem dat lijkt op het oude Nederlandse ziekenfonds, een systeem waar Nederland in 2006 afscheid van nam en waar sommige Nederlanders ook naar terugverlangen. Vooral omdat toen de overheid -en dus de belastingbetaler – 90 procent van de zorgkosten voor zijn rekening nam. Maar als we daar naar zouden terugkeren, dan keren niet de tarieven van voor 2006 terug. Daarvoor is de zorg te veel duurder geworden sindsdien.

'Goede en slechte systemen'

"Maar het is zeker niet zo dat een privaatrechtelijk systeem zoals wij hebben veel beter of veel slechter is dan een ziekenfondssysteem. Je hebt goede en slechte ziekenfondssystemen en goede en slechte private systemen. Het gaat uiteindelijk om de laag eronder, hoe je het organiseert. Wat in Nederland bijvoorbeeld wel echt een probleem is, is dat de overhead en administratielast hier wel echt enorm hoog is. Als we dat zouden kunnen veranderen, dat zou echt significant schelen in de kosten. Ik denk dat in ziekenhuizen misschien wel tot vijftig procent van het geld naar niet-patiëntgebonden zaken gaat, zoals overleggen, ict en administratie."