Deze producten zijn het afgelopen jaar het meest in prijs gestegen

Boter

De prijs van boter is fors gestegen. Dit heeft alles te maken met de wereldhandel en de vraag naar melkvet. In rauwe melk zit onder meer eiwit en vet. "De vraag naar melkvet is harder gestegen dan die van eiwit", zegt Jan Willem van den Berg, agrarisch specialist bij ING. Hier is een verklaring voor. In 2021 hadden we een natte zomer, in 2022 juist een droge. "Hierdoor was de kwaliteit van ruwvoer voor de koeien slechter. Ze gaven niet alleen minder melk, het vetgehalte in de melk was ook lager."

Als de vraag hetzelfde blijft en het aanbod daalt, ontstaat er een prijsexplosie. Dat niet alleen. In Nieuw-Zeeland en Australië is de melkproductie erg afhankelijk van het seizoen. "Een minder goed groeiseizoen heeft direct invloed op de wereldwijde productie en dus op de prijs."

Even de cijfers op een rij. In 2020 was de groothandelsprijs 337 euro voor 100 kilo boter. Dit jaar stond de prijs op 722 euro voor diezelfde 100 kilo. Meer dan een verdubbeling. Daarnaast is er nog een verklaring voor hoge prijs. "Door de prijsstijging van energie, graan en kunstmest is de kostprijs van een liter melk ook fors gestegen, dit zie je als consument terug in de winkel."

Koffie

"De oogsten waren hopeloos dit jaar, vooral in Brazilië", zegt retaildeskundige Paul Moers. "Het land had te kampen met enorme droogteperiodes of het was juist veel te nat of te koud." Koffieplantages wereldwijd hebben de ene misoogst na de andere.

"Niet alleen in Brazilië ging het slecht, ook Indonesië had een slechte oogst en in West-Afrika rukt de droogte op. De koffieplantages hebben last van de klimaatverandering. De prijs van koffie zal daarom de aankomende tijd eerder stijgen dan dalen."

Spaghetti

De enorme stijging van spaghetti en andere soorten pasta heeft alles te maken met de graanprijzen. Oekraïne en Rusland zijn twee van de grootste graanexporteurs ter wereld. De hoge prijzen komen onder meer doordat tonnen graan in Oekraïne opgeslagen ligt omdat exporteren vanwege de oorlog nu moeizaam gaat.

Diervoer

Honden- en katteneigenaren hebben het absoluut gemerkt: een blikje hondenvoer is stukken duurder geworden. Corona is hier een verklaring voor. "Diervoer wordt gemaakt van restafval van vlees. Door de sluiting van de horeca tijdens de lockdown is er aanzienlijk minder vraag naar vlees geweest en is er dus ook minder restproduct van vlees", verklaart Dirk Mulder, retailexpert bij ING.

Tegelijkertijd nam de vraag in deze periode juist toe. "In de coronaperiode was er een stijging te zien in het aantal aangeschafte huisdieren. De toenemende vraag en het aanbod dat onder druk stond, zorgt voor een stijging van de prijzen."

Prijsstijgingen van producten

Wat betaalde je vorig jaar voor een pakje boter en wat nu? We hebben de prijzen van diverse producten vergeleken met oktober vorig jaar en nu. Een kleine selectie:

• Koffie: L'OR Espresso ristretto capsules, 20 cups kostte vorig jaar bij Albert Heijn € 5,85, nu € 7,99.
• Spaghetti: G'woon Spaghetti volkoren bij Coop kostte vorig jaar € 0,50, nu € 1,19.
• Biefstuk: Voor Buitengewoon biefstuk black angus ca 250 gram bij Hoogvliet betaalde je vorig jaar € 6,63, nu € 8,25.
• Boter: AH biologisch roomboter ongezouten kostte vorig jaar € 2,49, nu € 3,29.
• Olijfolie: Olijfolie extra vergine bij Aldi kostte vorig jaar € 4,99, nu € 6,49
• Eieren: Voor AH biologische eieren 10 stuks betaalde je vorig jaar € 3,99, nu € 4,49.
• Kattenvoer: Voor Jumbo Brokken in Saus met Rund & Lever 405g betaalde je vorig jaar € 0,37, nu € 0,69.
• Erwten in blik: PLUS Doperwten kostte vorig jaar € 0,98, nu € 1,29.

Olijfolie

Dat olijfolie duurder is geworden, is een gevolg van moeizame oogsten. Er waren minder olijven en de vruchten waren kleiner. "Dit heeft te maken met grote droogtes of juist hevige regenval", vertelt Mulder. In Pakistan wordt meer ingezet op olijfteelt, maar in het land viel uitzonderlijk veel regen. "De gebieden waar olijven groeien, hebben zware zomers gekend. Dat werkt door in de opbrengst van de olijven en de productie daarvan."

Daarnaast speelt mee dat er begin dit jaar een run was op zonnebloemolie. Vanwege de stagnerende export uit Oekraïne werd dat product schaars. Mensen gingen op zoek naar alternatieven. "De vraag naar olijfolie steeg, maar door de tekorten kon er niet aan die vraag worden voldaan, dus steeg de prijs."

Vlees

Rundvlees steeg afgelopen jaar met zo'n 16 procent het hardst in prijs. Ook hier is sprake van een wereldwijde markt waarbij minder aanbod leidt tot hogere prijzen. "Ook de kostprijs is fors gestegen", zegt agrarisch specialist Jan Willem van den Berg. "Daarnaast hebben we in Nederland ook besloten dat in de supermarkten alleen nog maar Beter Leven-kip wordt verkocht, hiervan is de kostprijs hoger, dus dit leidt tot een hogere prijs in de winkel."

"De importprijzen van diervoeding is ook ongelofelijk hoog", vult retailspecialist Paul Moers aan. "Kijk naar de vrachttarieven, die zijn gigantisch gestegen. Dit begon tijdens corona door een gebrek aan containers. Waar een container eerst 4000 euro kostte, stegen de prijzen naar wel 14.000 euro. Nu zien we trouwens een keldering, dat heeft wellicht invloed op de prijzen."

Blik erwten

Producenten van groenten in blik hebben last van de energiekosten. Voor het inblikken van de groente is verhitting nodig, en dat kost veel energie. Groentefabrikant HAK legt daarom in januari de productie zes weken stil vanwege de hoge energieprijzen. Volgens HAK is het met de huidige energietarieven niet haalbaar om de hele winter door te produceren. 

"Groentefabrikanten hebben niet alleen last van de hoge energieprijzen", vertelt Pascal Hopman, van de Federatie Nederlandse Levensmiddelenindustrie (FNLI). Een groot deel van de kostenstijging zit ook in verpakkingsmaterialen. "De prijzen van metalen zoals blik zijn ook enorm gestegen vanwege de onrust rond het conflict in Oekraïne."

Voor een karretje met spullen die vorig jaar nog 100 euro kostten, betaal je nu 111 euro. Het is bijna vijftig jaar geleden dat we zulke prijsstijgingen zagen in de supermarkt. In onderstaande video wordt uitgelegd hoe dit komt: