Over 20 jaar mogelijk geen sterren meer te zien door toename lichtvervuiling
De lichtvervuiling in Nederland is enorm: grote delen van het land worden 's nachts kunstmatig verlicht. Op de wereldkaart van lichtvervuiling springt ons land er als een soort kerstboom uit. Dat baart wetenschappers en sterrenkundigen zorgen: over twintig jaar is de sterrenhemel mogelijk niet meer zichtbaar.
Wetenschapper Martin Rees zegt tegen de Britse krant The Guardian dat de lichtvervuiling alleen maar erger is geworden, sinds in 2016 werd geconcludeerd dat de Melkweg voor een derde van de wereld niet meer zichtbaar is. En de vervuiling neemt jaarlijks verder toe.
Punt van zorg
Ook in Nederland is het een punt van zorg. "Het besef dat wij onderdeel zijn van een groot universum komt niet meer vanzelf als het zicht helemaal weg is", zegt Felix Bettonvil tegen RTL Nieuws.
Bettonvil is sterrenkundige bij Sterrenwacht Leiden. Licht uit steden, kassen en felle reclames zorgen ervoor dat het zicht steeds verder afneemt. Op onderstaande kaart wordt de lichtvervuiling in Nederland in beeld gebracht (bekijk hier de interactieve kaart waarop je kunt inzoomen):
Dat heeft te maken met de atmosfeer. Bettonvil legt uit dat het licht van sterren 'heel zwak' is. "Het zijn heel kleine puntjes, van heel ver weg." Op aarde produceren we intussen veel licht. De atmosfeer, een luchtlaag met heel kleine deeltjes stof en vocht, verstrooit dat licht.
"Het wordt als een soort melk, die de achtergrond steeds helderder maakt. Die zwakke sterren prikken daar niet meer doorheen", legt Bettonvil uit. De lichtvervuiling is in een stad dan ook vele malen erger dan op bijvoorbeeld het platteland, waar weinig bebouwing is. "Als een boer zijn hoofd uit het raam steekt, ziet hij alleen maar sterrenpracht."
Gevolgen voor gezondheid
Lichtvervuiling is niet alleen slecht nieuws voor de sterrenhemel, maar ook voor onze gezondheid en de natuur. 'Pittig erg' noemt Judith Holwerda het, coördinator Zuid-Holland bij Nacht van de Nacht. Dat is een initiatief van natuur- en milieufederaties om één nacht per jaar alle openbare lichten te doven.
Holwerda legt uit dat lichtvervuiling in Nederland jaarlijks met 7 procent toeneemt. "We zien nu al gigantische dalingen van bepaalde soorten dieren, vooral vogels", zegt Holwerda. Vogels raken bijvoorbeeld de weg kwijt, als het te licht is gedurende de nacht.
Daarnaast heeft lichtvervuiling een negatieve invloed op ons bioritme. Net als dieren, insecten, bloemen en planten hebben mensen een dagelijks ritme, dat door te veel licht wordt verstoord. Vooral onze slaap lijdt eronder.
Tuinverlichting
Hoewel vooral kantoorpanden en reclameborden onder 'overbodig licht' vallen, zijn er ook maatregelen die je zelf kunt nemen om lichtvervuiling te verminderen. Als voorbeeld noemt Holwerda tuinverlichting. "Ik snap dat het leuk is, maar doe lampjes in je tuin dan alleen aan als je er zelf bent." Ook lampen in huis kun je volgens Holwerda beter uit laten staan.
Mensen kunnen ook bezwaar aantekenen bij de gemeente. Het gaat in dat geval vooral om lantaarnpalen. Tegenwoordig worden daar vaak ledlampen in gedaan, maar die produceren wit licht, 'veel feller dan het gele licht dat we vroeger hadden'. Ledverlichting is energiezuiniger, maar het blauwe licht verergert de lichtvervuiling. Daarnaast zijn er bepaalde soorten lampen die beter zijn voor dieren, bijvoorbeeld groen licht voor vogels.
Felix Bettonvil van Sterrenwacht Leiden hoopt dat we met zijn allen ervoor gaan zorgen dat we minder licht uitstralen. "Dat is ook een energie- en klimaataspect waar we aan kunnen bijdragen, aangezien we dan minder energie verbruiken." Hij geeft als tip om je bij alle verlichting af te vragen of het wel echt noodzakelijk is.
"Ik vind het als sterrenkundige heel belangrijk dat ook onze kinderen en kleinkinderen met eigen ogen de sterren kunnen blijven zien. In die zin baart alles wat niet-noodzakelijk licht produceert mij zorgen."