Wat als alleen arme of juist rijke wijken mochten stemmen?
Hoe zou de Tweede Kamer eruit hebben gezien als alleen stemmen van mensen uit de armste wijken van het land telden? En wat als alleen de inwoners van de meest leefbare wijken het voor het zeggen hadden? RTL Nieuws dook in de verkiezingsuitslagen van voorgaande verkiezingen zette de verschillen op een rij.
Om maar meteen met de deur in huis te vallen: als het aan de inwoners van de ruim 500 armste wijken in het land lag, was er na de vorige verkiezingen nooit een regering gevormd van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie.
63 om 91 zetels
Als er een zetelverdeling gemaakt zou worden op basis van alle stemmen uit wijken met het hoogste aandeel lage inkomens, dan kregen de vier partijen uit de coalitie slechts 63 zetels. Veel minder dan de 76 die nodig zijn om een meerderheid te vormen.
Waar ze dan verhoudingsgewijs wel veel stemmen vandaan haalden? Nou, bijvoorbeeld uit wijken waar relatief veel mensen met een hoog inkomen wonen. De coalitie zou op basis van de stemmen uit die wijken maar liefst 91 zetels krijgen.
Je hebt niet alle cookies geaccepteerd. Om deze content te bekijken moet je deaanpassen.
Samenstelling
Tussen arme en rijke wijken zit een verschil van 21 zetels voor de VVD. En ook het CDA (8 zetels verschil) kan naar verhouding op meer steun rekenen vanuit rijkere wijken. Daar staat tegenover dat GroenLinks (9 zetels verschil) en DENK (6 zetels verschil) het juist weer veel beter doen in de armere wijken.
Het heeft alles te maken met de samenstelling van wijken. Zo blijkt uit onderzoek dat bijvoorbeeld je inkomen, opleidingsniveau en leeftijd belangrijk zijn voor het bepalen van je politieke voorkeur. Wijken met lagere inkomens hebben vaak ook een hoger aandeel mensen met een laag opleidingsniveau.
Dat DENK er veel beter scoorde, heeft dan weer te maken met het feit dat er een hoger aandeel mensen met een migratieachtergrond woont.
Je hebt niet alle cookies geaccepteerd. Om deze content te bekijken moet je deaanpassen.
PVV groot in minst leefbare wijken
Een zelfde soort analyse als voor arme en rijke wijken hebben we ook gedaan voor leefbare en niet-leefbare wijken. Het ministerie van Binnenlandse Zaken monitort via de zogeheten Leefbaarometer op basis van 100 indicatoren hoe leefbaar wijken in Nederland zijn. Denk naast de samenstelling van de wijk aan zaken als nabijheid van scholen en het openbaar vervoer, maar ook veiligheid, geluidsbelasting en het risico op een aardbeving.
Elke wijk krijgt een leefbaarheidsscore. Op basis van die scores en de stemmen van inwoners is voor de wijken met de beste en slechtste scores een zetelverdeling gemaakt. Ook daar zijn de verschillen duidelijk. Er zijn overeenkomsten te zien met de verhoudingen tussen arm en rijk, maar ook verschillen.
Neem bijvoorbeeld de PVV. Die partij behaalt aanzienlijk meer zetels in de minst leefbare wijken en is daar bijna het grootste. Het verschil tussen leefbaar en niet leefbaar is 12 zetels, waar dat bij arm en rijk voor de PVV 5 zetels is.
Je hebt niet alle cookies geaccepteerd. Om deze content te bekijken moet je deaanpassen.
Stad vs. platteland
Naast leefbaarheid en inkomen keken we ook naar verschillen in stemgedrag van inwoners van stad en platteland. De uitkomsten van die analyse en ook reacties van deskundigen op de gevonden verschillen lees je hier.
Verantwoording
Dit verhaal is gebaseerd op een uitgebreide data-analyse van verkiezingsresultaten van voorgaande Tweede Kamerverkiezingen. Hiervoor zijn de resultaten van alle stembureaus in zowel 2012 als 2017 verzameld bij de Kiesraad en waar nodig bij gemeenten.
Van alle stembureaus is gekeken in welke wijk deze staan conform de indeling van het Centraal Bureau voor de Statistiek. Mobiele stembureaus zijn buiten beschouwing gelaten. Van alle wijken waar minimaal 1 stembureau stond - ruim 2500 in totaal - zijn statistieken toegevoegd over de mate van stedelijkheid (CBS), leefbaarheid (Leefbaarometer) en inkomen (CBS).
De wijken zijn vervolgens per categorie in 5 gelijke groepen verdeeld. Per groep is telkens een alternatieve uitslag berekend die gebruikt is voor de vergelijkingen. Hier lees je welke gegevens precies zijn gebruikt en hoe de verschillen zijn berekend.