Torenhoge winsten en piepjonge bestuurders: deze verdachte zorgbedrijven vallen op
Uit onderzoek van RTL Nieuws blijkt dat er in Nederland tal van dubieuze zorgaanbieders actief zijn. De onderzoeksredactie vond 567 zorgbedrijven, waarvan experts het noodzakelijk achten dat er nader onderzoek naar fraude wordt gedaan. Een bloemlezing.
Restaurant failliet, wel flinke winst in zorg
Een ondernemer uit Noord-Holland boekt flinke winst met zijn thuiszorginstelling speciaal gericht op de multiculturele samenleving. De ondernemer begon een aantal jaren geleden in de zorg, nadat hij eerder een schoonmaakbedrijf had en een restaurant dat failliet ging.
Als bestuurder van de zorginstelling is een oude bekende aangesteld, namelijk de partner waarmee eerder zonder succes in de horeca is samengewerkt.
'Flinke zelfverrijking'
Veel zorgbedrijven uit de lijst van RTL Nieuws boeken flinke winst. Opmerkelijk, want bij de meeste zorginstellingen is het aandeel winst ten opzichte van de omzet maximaal 8 procent. 287 bedrijven uit de lijst zitten daar boven. Meer dan 100 van hen hebben zelfs een winst die hoger is dan 20 procent van de omzet.
"Er lijkt in ieder geval sprake te zijn van flinke zelfverrijking", reageert Karen Ottens van RIEC Oost-Nederland. "Hele hoge winsten duiden op het vullen van eigen zakken. Geld dat dus niet besteed is aan goede zorg voor mensen die dat nodig hebben."
Influencer en zorgbestuurder
Een jonge influencer uit het midden van het land besloot voor haar online activiteiten een eigen bedrijf te beginnen dat opmerkelijk genoeg onderdeel is van een thuiszorginstelling. De influencer is bovendien al sinds haar 23ste zelf bestuurder van een ander thuiszorgbedrijf.
Dat laatste bedrijf boekt torenhoge winst (28 procent van de omzet), gebruikt slechts een beperkt deel van de inkomsten voor loon aan personeel en had eerder een bestuurder die tegelijkertijd ook toezicht hield op de zaak. Een huidige toezichthouder is mede-eigenaar van een transportbedrijf.
Geen van de genoemde zorgbedrijven heeft een kwaliteitskeurmerk voor goede zorg.
Jong en onervaren
Het Informatieknooppunt Zorgfraude (IKZ) noemt de aanwezigheid van veel jonge en onervaren bestuurders bij de zorgondernemingen uit de lijst opvallend. Daarnaast valt op dat meer dan de helft van de bedrijven uit de lijst is opgericht na 1 januari 2015, de datum dat veel zorg is overgeheveld naar gemeenten.
Criminoloog Edward van der Torre: "Er zijn op winst gerichte bedrijfjes opgezet die makkelijk de zorgmarkt konden betreden, soms zonder enige affiniteit met zorg. En met een vreemd beroepsverleden. Ik vraag me echt af wie dat – ik geef toe met wijsheid achteraf – een goed idee vindt, bij een kwetsbaar product als zorg."
Taxi-ondernemers in jeugdzorg
Twee eigenaars van een taxibedrijf zijn eigenaar van een jeugdzorginstelling in Noord-Holland. De derde bestuurder is al sinds zijn 23ste eigenaar van twee andere zorginstellingen voor mensen met een beperking. Opvallend is dat deze bestuurder geen van zijn ondernemingen noemt op zijn Linkedinpagina.
Naast de drie bestuurders heeft het bedrijf, dat zegt huisvesting en hulpverlening aan kwetsbare jongvolwassenen te bieden, slechts 1 werknemer. Waar een winstpercentage van maximaal 8 procent in de zorg normaal is, houdt dit bedrijf maar liefst 36 procent van de omzet over als winst.
Branches met een hoog risico
Waarom zou een taxichauffeur geen zorgbedrijf kunnen beginnen? In principe hoeft dat geen probleem te zijn, zeggen ook de deskundigen die RTL Nieuws raadpleegde, maar tegelijkertijd komt juist in dit soort branches fraude vaak voor. En dus zou je die links wel goed moeten onderzoeken.
Het gaat bijvoorbeeld om de horeca- en autobranche, stelt ondermijningsdeskundige Karen Ottens van RIEC Oost-Nederland. "Krijgen die cliënten wel de juiste zorg? Is het veilig? Worden die cliënten ook ingezet in die andere bedrijven en is er een risico dat zij ook slachtoffer worden van andere vormen van criminaliteit?"
Jaren ervaring, of toch niet?
Een jonge thuiszorgorganisatie met twee vestigingen in het land en slechts drie werknemers zegt een bedrijf te zijn dat wordt aangestuurd door mensen die hun sporen in de zorg hebben verdiend. Van de twee huidige bestuurders en de voormalige bestuurder is echter geen enkele link naar de zorg te vinden.
Niet heel gek, want een van de bestuurders trad al aan bij de thuiszorginstelling toen hij pas 20 jaar was. Diezelfde bestuurder is ook nog eigenaar van een ander zorgbedrijf, waarvan financiële gegevens ontbreken - ondanks het feit dat het verplicht is deze door te geven.
Slechts 31 procent van de omzet wordt besteed aan personeelskosten, waar dat normaal bij zorgorganisaties minimaal 65 procent is. Een toezichthouder van dit bedrijf is eigenaar van een autoverhuurbedrijf en eveneens toezichthouder bij een andere zorginstelling, waar ook veel winst wordt geboekt en lage personeelskosten zijn.
Weinig geld naar personeel
Op de lijst van RTL Nieuws staan 366 bedrijven waarbij er sprake is van een scheve verhouding tussen de omzet en de personeelskosten. Bij die bedrijven wordt slechts een beperkt deel (minder dan 65 procent) van de omzet gebruikt als loon voor het personeel.
Ondermijningsdeskundige Karen Ottens van RIEC Oost-Nederland: "Dat betekent dat er wel veel geld is verdiend, maar dat dat niet is besteed aan goed geschoold personeel. Dan is er dus een direct risico dat de client niet de zorg krijgt die hij nodig heeft en daar dus de dupe van wordt."
Nepdokters en megawinst
Op een van de meerdere websites van een thuiszorgaanbieder in Zuid-Holland staan de foto's van drie dokters in witte jassen. De namen die er onder staan zijn niet te herleiden naar de bewuste instelling en de foto's zijn zeker niet van artsen in Nederland, maar afkomstig van een wereldwijde aanbieder van gratis te gebruiken foto's.
Een toezichthouder van het bedrijf, dat in korte tijd vier keer van adres wisselde, heeft verder geen historie in de zorg, maar is wel autohandelaar. Het bedrijf maakte daarnaast vorig jaar 24 procent winst, waar maximaal 8 procent winst in de zorg normaal is.
Een van de bestuurders is ook commissaris bij een andere zorginstelling die in de lijst met dubieuze zorginstellingen van RTL Nieuws naar voren komt.
'Netwerkjes'
Criminoloog Edward van der Torre ziet in de voorbeelden die RTL Nieuws hem voor heeft gelegd een patroon. Bestuurders en toezichthouders van kleine organisaties die ook bij andere zorgbedrijven betrokken zijn. "Het valt me op dat er netwerkjes zichtbaar worden." Hij zag het vaker terug bij bewezen zorgfraude.
"Als wordt aangetoond dat grof is gefraudeerd door een kleine of jonge aanbieder, blijkt geregeld dat dit gebeurt vanuit netwerkjes van samenwerkende sleutelfiguren en kleine zorgaanbieders. Als ze tegen de lamp lopen, wordt een doorstart gemaakt, onder een andere naam en mogelijk in een andere gemeente, maar in feite uit hetzelfde netwerk."
Verantwoording
De onderzoeksredactie van RTL Nieuws doet al langer onderzoek naar fraude en criminaliteit in de zorg. In samenspraak met ervaren onderzoekers van het Informatie Knooppunt Zorgfraude (IKZ) en het Regionaal Informatie en Expertise Centrum (RIEC) Oost-Nederland zijn 8 risico-indicatoren samengesteld die kunnen wijzen op mogelijk zorgfraude of -ondermijning. Denk aan hoge winsten of veel bestuurswisselingen in korte tijd.
Om bedrijven te toetsen op deze indicatoren zijn via Graydon, dat informatie verzameld over bedrijven uit openbare bronnen, gegevens gekregen van zo’n 70.000 bedrijven in het sociale domein, waarna we na onderzoek tot een lijst van 567 bedrijven zijn gekomen, die minstens op drie indicatoren slecht scoren.
Hier lees je precies hoe we dat hebben onderzocht (pdf). Heb je tips of voorbeelden van zorgfraude? Dan horen we dat graag van je via onderzoek@rtl.nl.