'Houd je bek of ik vermoord je': docenten denken aan stoppen door toenemende agressie leerlingen

Schelden, bedreigen en zelfs fysiek geweld. Het aantal leerlingen in het voortgezet onderwijs dat is geschorst of definitief van school is gestuurd vanwege wangedrag tegenover onderwijspersoneel was vorig schooljaar het hoogst in jaren. Dat blijkt uit gegevens van de onderwijsinspectie die de onderzoeksredactie van RTL Nieuws op een rij heeft gezet. De problematiek speelt door het hele land en op alle verschillende onderwijsniveaus.

De cijfers zijn voor veel docenten, conciërges en ondersteunend onderwijspersoneel herkenbaar, blijkt uit een rondgang van RTL Nieuws onder ruim 350 leden van vakbond CNV Onderwijs. Ruim 200 van hen geven aan zelf wangedrag van leerlingen te hebben ervaren. Het gaat om scheldpartijen, bedreigingen of leraren die zelfs thuis opgezocht worden. 

Leraren willen stoppen

En het gebeurt steeds vaker de laatste jaren, bevestigen de docenten die hun verhaal deelden met RTL Nieuws. Hoewel ze vrijwel unaniem het leraarschap als prachtig beroep omschrijven, geven ruim vijftig leraren aan dat voor hen de maat vol is. Zij twijfelen op dit moment of ze vanwege het toegenomen wangedrag wel door willen gaan met lesgeven.

RTL Nieuws sprak uitgebreid met tientallen docenten. Stuk voor stuk deelden zij hun ervaringen op voorwaarde dat we hun naam niet bekend maken. De leraren zijn bang voor hun baan en hun veiligheid. 

Zo vertellen meerdere docenten hoe zij na aanvaringen op school privé werden benaderd. "Ik werk hier nu vijf, zes jaar en het is drie keer gebeurd dat een leraar thuis is lastiggevallen door leerlingen", vertelt een docent. Anderen vertellen hoe hun privébezit, zoals een auto, werd vernield. 

Volgens de docenten die RTL Nieuws sprak, is er niet een specifieke reden te geven voor het toegenomen wangedrag. Er wordt verwezen naar een hardere en meer individuele maatschappij, de straatcultuur die school binnenkomt, en er is veel kritiek op de opvoeding van sommige ouders.

"Leerlinggedrag wordt vaak goedgepraat door ouders. Leerlingen worden thuis niet meer aangesproken op hun gedrag op school. Sterker nog, ouders komen verhaal halen als hun kind aangesproken wordt. Wat voor signaal geef je daarmee af?" vraagt een docente zich af.

Een andere docent vertelt dat onlangs een jongen met een taser (stroomstootwapen) werd gepakt op school. "En de ouders konden niet komen. Bizar echt. Ongelooflijk dat ze niet wilden komen."

Scholen laten docent in kou staan

Veel leraren voelen zich niet gesteund door hun leidinggevende of directie bij incidenten. Ze stellen dat de schoolleiding te vaak incidenten onder de pet probeert te houden. Volgens de docenten is er angst voor negatieve publiciteit, rechtszaken van ouders en een negatieve beoordeling door de onderwijsinspectie.

Het gevolg is volgens docenten dat zij zich alleen voelen staan. Ze stellen dat heftige incidenten alleen met excuses worden afgedaan en dat de cijfers die de inspectie onder ogen krijgt, slechts het topje van de ijsberg zijn. 

Het gebrek aan steun is herkenbaar voor vakbond CNV Onderwijs. "Wij vinden het onacceptabel dat, als er een onveilige situatie is, er dan een probleem ontstaat voor de leraar. En de school moet als goed werkgever dan staan voor zijn personeel", reageert voorzitter Daniëlle Woestenberg. "Wat jullie laten zien met de voorbeelden is dat er gewoon dingen gebeuren op een school waarvan volgens mij iedereen denkt: dit kan gewoon niet. En dit moeten we niet willen." 

"Een veilige school betekent natuurlijk veiligheid voor iedereen, dus ook voor de leerlingen. Dát is in de school vaak goed geregeld. Maar dat van de leraren nog niet. En daar zou verandering in moeten komen. Want er zijn veel scholen waar het ook goed gaat, maar er zijn er gewoon waar het echt niet oké is en dát moet beter geregeld worden."

De Stichting School & Veiligheid ondersteunt scholen op het gebied van sociale veiligheid. Ook zij ontvangt signalen dat onderwijspersoneel het gedrag van leerlingen al een tijd als 'uitdagender' beleeft. Net als CNV vindt School & Veiligheid het belangrijk dat onderwijspersoneel 'schoolbrede' steun ervaart in het omgaan met uitdagend gedrag in de klas.

Minister Mariëlle Paul van Primair en Voortgezet Onderwijs zegt te zijn geraakt door de verhalen van docenten. "Ik vind het echt onacceptabel en ik vind het heel belangrijk dat we met elkaar niet doen alsof dit normaal is. Weet je, ik doe mijn stinkende best ook om er voor die leraren te staan. Zij werken echt kei- en keihard om het beste uit leerlingen te halen. En ze verdienen waardering en respect en geen agressie."

Vaker aangifte doen

De minister wil de wet aanpassen om registratie van incidenten te verplichten. "Want ik vind het heel belangrijk dat die incidenten niet onder het tapijt worden geschoven, maar dat die inzichtelijk worden gemaakt en dat de juiste actie plaatsvindt." 

Paul vindt bovendien dat schooldirecties vaker aangifte moeten doen. "De school is verplicht om te zorgen voor een veilige omgeving voor hun medewerkers, leraren en ander onderwijspersoneel, en ook voor de andere leerlingen. Dus in dit soort situaties moet je aangifte doen."

Verantwoording

Voor dit onderzoek heeft de onderzoeksredactie van RTL Nieuws gebruikgemaakt van cijfers van de Inspectie van het Onderwijs van het aantal door scholen gemelde schorsingen en verwijderingen. Daarbij is gekeken naar vijf vormen van wangedrag richting docenten, waarvoor leerlingen bestraft zijn. 

Om de verhalen achter de cijfers te horen, is met hulp van CNV Onderwijs een rondgang uitgezet. Op basis van de reacties is daarna door de onderzoeksredactie met tientallen docenten uitvoeriger gesproken over de problematiek.

Zij willen onder meer vanwege angst voor baan en veiligheid enkel anoniem hun verhaal doen. Hun namen zijn bij de redactie bekend.