Kamer eist actie na 'ontzettend belachelijke stijging' van gifstoffen

Zowel oppositie- als coalitiepartijen eisen actie van de overheid. Ze willen betere regelgeving en strenger toezicht.

NSC-Kamerlid Daniëlle Jansen noemt de uitkomsten van het onderzoek 'zeer zorgwekkend'. Het is de afgelopen jaren niet gelukt om de uitstoot van gevaarlijke stoffen overal terug te dringen. Bij 125 bedrijven is de uitstoot van één of meer ziekmakende en kankerverwekkende stoffen, zoals benzeen, lood, kwik, PAK's en formaldehyde juist gestegen. 

"De staatssecretaris moet hiermee aan de slag", aldus VVD-Kamerlid Martijn Buijsse. "Iedereen moet erop kunnen vertrouwen dat je in een veilige en schone omgeving leeft." Dat meer dan de helft van de bedrijven juist een stijging kent in de uitstoot van de zeer zorgwekkende stoffen, had de VVD'er niet verwacht.

Opmerkelijk

De gerapporteerde cijfers zijn ook opmerkelijk, want sinds 2016 moeten bedrijven er alles aan doen om juist minder ziekmakende stoffen uit te stoten. Deze 'minimalisatieplicht' houdt in dat bedrijven waar mogelijk de uitstoot moeten vermijden, of anders zo min mogelijk maken. Alle staatssecretarissen waren enthousiast over deze minimalisatieplicht. CDA-bewindsvrouw Vivianne Heijnen noemde deze plicht vorig jaar in een Kamerbrief zelfs nog een 'uniek juridisch instrument'. "Het is dus niet iets tijdelijks, het is een structurele aanpak van reduceren van emissies", schreef ze.

Maar de praktijk blijkt weerbarstiger. RTL Nieuws vergeleek de uitstootcijfers van 672 stoffen bij ruim 200 bedrijven. Bij meer dan de helft van de bedrijven is de uitstoot van één of meer giftige stoffen tussen 2015 en 2022 zelfs gestegen. Volgens Kamerlid van de Partij voor de Dieren Ines Kostić is het 'schokkend' hoe weinig bedrijven zich aantrekken van de wetgeving. 

'Papieren tijger'

NSC-Kamerlid Jansen benadrukt ook dat bedrijven 'een verantwoordelijkheid hebben om de gezondheid van omwonenden serieus te nemen'. "En dat is hier duidelijk niet het geval", vervolgt ze. "De wet lijkt op een papieren tijger. Dat er iets moet gebeuren staat wat mij betreft buiten kijf."

Een ruime Kamermeerderheid van NSC, PVV en GroenLinks-PvdA en de Partij voor de Dieren eisen dat er strenger toezicht komt op uitstoot van Zeer Zorgwekkende Stoffen. 

'Stil leggen'

"Mensen moeten kunnen vertrouwen op een overheid die goede regels stelt en daarop handhaaft", betoogt Kamerlid Geert Gabriëls van GroenLinks-PvdA. Hij gaat nog een stap verder en vindt dat de wet aangepast moet worden. "De wet is nu onduidelijk, waardoor de Omgevingsdiensten niet door kunnen pakken. Dat moet duidelijker. Boetes moeten beter in de wet verankerd worden." Ook het stilleggen van bedrijven of het intrekken van vergunningen hoort daar wat GroenLinks-PvdA bij 'als de gezondheid van omwonenden in gevaar komt'. 

PVV-Kamerlid Willem Boutkan wil ook dat de overheid in actie komt. "Als de uitstoot van zeer zorgwekkende stoffen hoger is geworden, wat is dan de consequentie?" vraagt hij zich hardop af. "Dan moet de Omgevingsdienst in de benen komen", zegt het PVV-Kamerlid. "Want dat 56 procent van de bedrijven niet minder, maar juist meer zorgwekkende stoffen zijn gaan uitstoten, is natuurlijk een heel zorgelijke ontwikkeling."

Kabinet ervan overtuigd dat bedrijven 'er hard aan werken'

Partijgenoot PVV-staatssecretaris Chris Jansen laat bij monde van zijn woordvoerder weten: "Wat de oorzaak ook was, het is belangrijk dat de emissies van Zeer Zorgwekkende Stoffen gaan dalen." De bewindsman zegt 'ervan overtuigd te zijn dat we dat ook gaan bereiken en dat bedrijven er hard aan werken".

Bedrijven moeten elke vijf jaar een vermijdings- en reductieprogramma opstellen. Provincies willen dat duidelijker wordt wat daarin moet staan en hoe dat getoetst kan worden. Het kabinet zegt hieraan te werken.

Eind juni bleek uit onderzoek van RTL Nieuws al dat bewoners in de buurt van zware industrie soms honderden euro's meer kwijt zijn aan zorgkosten. Op drie plekken in het land Delfzijl (315 euro hoger dan gemiddeld), Geleen (282 euro) en Veendam (274 euro) waren de kosten zelfs hoger dan in de buurt van Tata Steel. 

Dat nieuws kwam enkele dagen voor het nieuwe kabinet aantrad. PVV-bewindsman Jansen laat nu weten kennis te hebben genomen van dat onderzoek. "Natuurlijk is het zorgelijk dat die kosten voor omwonenden hoger zijn, al kunnen ook andere oorzaken een rol spelen." Die kosten en 'natuurlijk vooral het leed daarachter', maakt volgens het kabinet 'wel extra duidelijk dat het belangrijk is dat we werken aan een schonere leefomgeving'.