Twee derde gemeenten mist deadline spreidingswet: 23.000 asielplekken tekort
Alle Nederlandse gemeenten moeten op 1 juli samen 96.000 opvangplekken voor asielzoekers beschikbaar hebben. Dat is het doel van de spreidingswet, maar veel gemeenten gaan hun aandeel niet op tijd halen. Op dit moment biedt twee derde van de gemeenten nog te weinig of niets aan en de kans is klein dat dit verandert binnen een maand. Sommige gemeenten zijn überhaupt niet van plan om aan de wet te voldoen.
Dat blijkt uit onderzoek van RTL Nieuws. De onderzoeksredactie analyseerde hoe gemeenten ervoor staan. Op dit moment heeft het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA), de overheidsinstantie die asielopvang regelt, 72.728 opvangplekken beschikbaar. Dat betekent dat er binnen een maand nog ruim 23.000 opvangplekken nodig zijn om aan de doelstellingen uit de wet te voldoen.
Oud-minister Faber (PVV) van Asiel en Migratie heeft op basis van de spreidingswet een verdeelbesluit genomen. Iedere gemeente weet precies hoeveel asielzoekers ze moeten opvangen per 1 juli. 127 van de 342 gemeenten voldoen daar nu aan. De 215 andere gemeenten bieden nu te weinig of helemaal niets aan, terwijl de spreidingswet juist als doel heeft om asielopvang eerlijker over het land te verdelen.
Je hebt niet alle cookies geaccepteerd. Om deze content te bekijken moet je deaanpassen.
Het COA heeft begrip voor het feit dat niet elke gemeente op tijd aan de wet voldoet, omdat er bij een deel van de gemeenten bijvoorbeeld wel al een concreet plan ligt. Het helpt mee dat dat de afgelopen periode de instroom van asielzoekers iets lager is.
Zorgen blijven
De nood blijft niettemin hoog. "Op dit moment lukt het met veel inspanning om niemand in het gras te laten slapen. Helaas lukt dit alleen met een bezettingsgraad die op alle locaties al heel lang hoger is dan gewenst, wat ten koste gaat van de leefbaarheid. En we moeten bovendien veel tijdelijke dure noodopvang met wisselende kwaliteit inzetten."
Het COA zegt met veel gemeenten in gesprek te zijn over de realisatie van langdurige opvanglocaties. Maar de politieke besluitvorming, het maken van plannen en het bouwen van azc's vergt veel tijd, zegt het COA.
Uit een rondgang van RTL Nieuws blijkt dat er verschillende redenen zijn waarom gemeenten op 1 juli nog niet voldoen. Zo heeft een aantal gemeenten al wel concrete locaties, maar gaan die pas later dit jaar of volgend jaar open. Veel gemeenten zeggen nog lang niet zover te zijn en zijn nog bezig met onderzoek naar geschikte locaties. Ze zeggen wel aan hun aandeel te willen voldoen.
'Onuitvoerbaar'
Maar er zijn ook gemeenten die dat helemaal niet van plan zijn. Zo zeggen onder meer Rucphen, Castricum en Waalre geen locatie beschikbaar te hebben. Achtkarspelen en Bunschoten zeggen dat opvang op dit moment onmogelijk is door 'maatschappelijke en politieke omstandigheden'. De gemeente Best zegt wel te willen, maar worstelt met draagvlak na diverse protesten. Volgens de gemeente maken 'tegenstrijdige signalen' vanuit het Rijk het lastig. Zo wilde voormalig minister Faber de spreidingswet intrekken, maar werd tegelijkertijd wel verwacht dat aan de wet werd voldaan.
Er zijn ook gemeenten die vinden dat ze al genoeg doen en ze zijn niet van plan nog meer asielzoekers op te vangen, ondanks dat het Rijk meer van hen verwacht. Zo zegt Enschede dat opvang van 21 alleenstaande minderjarige vreemdelingen 'onuitvoerbaar' is. En de gemeente Leidschendam-Voorburg is niet van plan om naast de huidige opvang van 280 plaatsen nog 110 extra plekken te realiseren.
Ontzien en toch niet op tijd
De spreidingswet heeft als doel om asielzoekers eerlijk te verdelen over het land, zodat er voldoende opvangplekken zijn en het opvangcentrum in Ter Apel wordt ontlast. Op basis van het aantal inwoners en welvaart heeft elke gemeente een aantal opvangplekken toegewezen gekregen. Provincies hebben op basis van input van gemeenten plannen ingediend, waarna voormalig asielminister Faber een nieuwe verdeling heeft vastgelegd.
120 gemeenten zijn in deze verdeelbesluiten ontzien. Ze boden zelf niets of te weinig aan, maar omdat andere gemeenten actiever waren en meer plekken hebben aangeboden hoeven zij minder plekken te realiseren. Maar ook dat gaan ze niet halen voor 1 juli. Uit de rondgang van RTL Nieuws blijkt dat naar verwachting slechts 12 van de 120 gematste gemeenten over een maand zullen voldoen aan hun wettelijke taak.
Door opvangplekken te weigeren komt er meer druk te liggen op de gemeenten die al veel doen. En dat getuigt volgens commissaris van de Koning René Paas van Groningen niet van solidariteit. Samen met Flevoland is zijn provincie de enige waar op dit moment alle gemeenten voldoen aan de eisen uit de spreidingswet.
'Ze laten Ter Apel zakken'
Paas stelt dat andere gemeenten 'Ter Apel laten zakken'. Hij vindt dat de nieuwe demissionair minister van Asiel en Migratie moet optreden tegen gemeenten die niet aan de wet voldoen. "De spreiding, dat is er niet voor niks. Die is er om het eerlijk te verdelen, om het met z'n allen te doen. Dan kunnen we dat ook. En ik verwacht van het Rijk dat het de wet ook handhaaft."
Paas krijgt bijval van zijn collega's uit alle provincies. Jetta Klijnsma, commissaris van de Koning van Drenthe: "Die wet moet gehandhaafd worden, nou en of. Je kunt niet een paar gemeenten hiermee opzadelen als het niet allemaal gaat lukken. Maar als je het over die 342 gemeenten goed verspreid, is dat hartstikke goed te doen."
In onderstaande video legt verslaggever Floor Bremer uit hoe de spreidingswet werkt.
