Onfatsoenlijk debat? 'Het is de taal van de straat in de Kamer'
De toon in het debat werd tijdens de politieke beschouwingen zo heftig, dat CDA-leider Sybrand Buma zich genoodzaakt voelde zijn collega-Kamerleden tot de orde te roepen: "Er luisteren immers ook kinderen." Maar was het debat veel heftiger dan anders? En wat win je met zo'n harde toon? Experts leggen uit.
"Het ging er wel vaker ruig aan toe in het parlement. In de jaren 30 werd er in de Tweede Kamer nog een klap uitgedeeld. Door een NSB'er. En ook waren er wel vaker relletjes, vaak met communisten", vertelt de Leidse hoogleraar vaderlandse geschiedenis Henk te Velde. "De straf was dat dat ze een dag niet in de Tweede Kamer mochten komen. Die norm was toen wel heel duidelijk."
Geen hoog niveau
"Vroeger zeiden ze met zo'n straf: dat gedrag tolereren we hier niet. Die norm was heel duidelijk. Dat is nu ambivalenter", zegt Te Velde. Toen Wilders en Tunahan Kuzu om het hardst riepen dat de ander moest oprotten, greep Kamervoorzitter Khadija Arib niet in.
Directeur van Het Debatinstituut Roderik van Grieken begrijpt dat wel. "Ik zou ook niet zo snel ingrijpen. Arib zei nog wel dat het niveau niet zo hoog was. Maar als je er verder op doorgaat, dan krijg je daar weer een heel debat over. Dan krijgt het nog meer aandacht."
Je hebt niet alle cookies geaccepteerd. Om deze content te bekijken moet je deaanpassen.
Vrome oproep
CDA-fractievoorzitter Sybrand Buma deed gisteren aan het begin van zijn bijdrage toch een moreel appel op zijn collega's om de toon te matigen, vanwege kinderen die in de klas naar het debat zouden kijken. Er werd instemmend gereageerd vanuit de fracties, bleek uit het geroffel op de tafeltjes.
"Het is een vrome oproep, maar omdat die van Buma is, is het wel geloofwaardig. Het CDA hecht er erg aan om netjes met elkaar om te gaan", zegt Te Velde.
Je hebt niet alle cookies geaccepteerd. Om deze content te bekijken moet je deaanpassen.
Oplichten
Het is echt niet de eerste keer dat de gemoederen hoog oplopen. Te Velde herinnert zich de opmerking van de PvdA'er Marcel van Dam begin jaren 80 tegen CDA-premier Ruud Lubbers in de Kamer. "Van Dam gebruikte het zelfbedachte woord 'belubberen', wat iets betekende als oplichten of bedonderen. Die woorden mocht je toen niet tegen de premier zeggen in de Kamer. Lubbers was niet blij."
De taal van de straat dook voor het eerst op in de Kamer in 1997. "Toenmalig SP-leider Jan Marijnissen zei 'even dimmen' tegen Kamervoorzitter Frans Weisglas. Een paar jaar later zei Geert Wilders in de Tweede Kamer tegen minister voor Wonen, Wijken en Integratie Ella Vogelaar dat ze knettergek was."
Elitair
De taalverruwing heeft alles te maken met de opkomst van het populisme, de stem van het volk in de politiek. "Met die taal zeggen de politici: ik zit hier namens het volk en ik praat ook net als de mensen in het land. En als mensen iets van die onfatsoenlijke taal zeggen, dan reageren ze door te zeggen dat ze worden onderdrukt. Dat diegene die ze corrigeert, elitair is."
Niet alleen het Nederlandse parlement heeft te maken met grofgebekte politici. "Ook in debatten in Groot-Brittannië, die ik erg graag kijk, komt het voor", zegt Van Grieken. "De links-radicale politicus Dennis Skinner noemde premier David Cameron in 2016 doortrapt. De voorzitter van het Lagerhuis legde het debat stil en vroeg Skinner het terug te nemen of de zaal te verlaten. Skinner weigerde dat en verliet de zaal. Hij mocht een dag niet het Lagerhuis betreden."
Net als in Nederland in de jaren 30 van de vorige eeuw.
Dennis Skinner grof tegen premier David Cameron:
Afrekenen bij de stembus
Hoewel Van Grieken niet zo voor ingrijpen is, vindt hij ook niet dat alles moet kunnen. "Schelden en tieren hindert de vergadering. Zelf vind ik het smakeloos en onnodig. Maar uiteindelijk kan de kiezer bepalen wat hij wel of niet goed vindt. Als mensen vinden dat je te ver gaat, kunnen ze je er bij de stembus op afrekenen."