De (radicale) ideeën van Rutte zijn bekend, hoe nu verder?

1. Wat zijn nou die 'radicale' ideeën van Rutte?

Een van de belangrijkste punten die Rutte noemde, is dat de overheid er weer voor de burger moet zijn, zegt politiek commentator Frits Wester. "De menselijke maat moet weer voorop komen staan", zei Rutte daarover. Als burgers straks een probleem hebben en er niet uitkomen moet er een club komen waar burgers zich kunnen melden. 

Een ander belangrijk punt is volgens Wester eentje waar het de afgelopen tijd al veel over ging: dat het kabinet meer openheid zal gaan bieden over het nemen van besluiten. De ambtelijke nota's die nu nog angstvallig geheim blijven, zal het kabinet vaker met de Tweede Kamer delen zodat de Kamerleden niet meer voor verrassingen komen te staan. 

De Kamer moet ook niet meer voor voldongen feiten worden geplaatst. Wester: "Het kwam voor dat het kabinet met allerlei maatschappelijke organisaties en belangenclubs ging onderhandelen en besluiten nam buiten de Tweede Kamer om. Zoals bij de stikstofaanpak. De Tweede Kamer kon dan niets meer veranderen."

Rutte wil verder af van achterkamertjespolitiek, een dichtgetimmerd regeerakkoord en coalitiedwang. 

2. Hoe radicaal zijn die ideeën?

Niet echt, zegt Wester. "'Misschien had Rutte zijn bespiegelingen niet als radicaal moeten aankondigen. Dan creëer je toch hoge verwachtingen." Er wordt volgens Wester al jaren geroepen dat de Tweede Kamer meer invloed moet krijgen. En sinds de toeslagenaffaire is oog voor de menselijke maat een heel belangrijk thema.

Het is volgens Wester ook ingewikkeld om écht radicale ideeën door te voeren in de Haagse besluitvorming. "De marges waarin politiek gevoerd moet worden, zijn gewoon heel klein. Het blijft in een coalitie altijd balanceren tussen een kabinet en de bevriende fracties in de Tweede Kamer."

De ideeën van Rutte zullen volgens Wester vooral voor een nieuwe manier van werken zorgen op het Binnenhof. "De mensen thuis op de bank zullen er weinig van merken."

3. Rutte was ook kritisch op zichzelf. Wat viel op? 

Rutte had al eerder toegegeven dat er onder zijn verantwoordelijkheid fouten zijn gemaakt. Opvallend was volgens Wester dat Rutte dat gisteren zijn geheugenverlies aankaartte. Hij kwam vanwege dat haperende geheugen meerdere keren onder vuur te liggen. Zijn les is dat hij meer aandacht wil gaan hebben voor dingen die ogenschijnlijk klein lijken, maar toch groot zijn.

Een heel nieuwe Rutte zagen we niet. Rutte wil ook niet opeens 'allerlei dingen helemaal anders doen'. Dat is ook wel logisch, vindt Wester. "Je kunt niet verwachten dat er meteen een compleet andere Rutte zit. Dat zou toch ook volstrekt ongeloofwaardig zijn. Waar hebben we dan de afgelopen 10 jaar naar zitten kijken?"

4. En hoe nu verder?

Morgen is er in de Tweede Kamer een debat over het verloop van de formatie. Dan zullen ook de ideeën en reflectie van Rutte aan de orde komen. "In het debat moet duidelijk worden hoe de partijen tegen de bespiegelingen aankijken en of ze het voldoende vinden. En of het de formatie de impuls kan geven."

De ogen zijn vooral gericht op de PvdA, het CDA, GroenLinks en D66; allemaal mogelijke regeerpartijen. De PvdA heeft al aangegeven dat Ploumen de ideeën onder maat vindt.  D66-leider Sigrid Kaag noemde de ideeën 'een begin en dat vind ik heel belangrijk. Kaag vond de geopperde gedachten niet heel radicaal. "Soms is de trailer spannender dan de film", zei ze.

GroenLinks-leider Klaver noemt de ideeën van Rutte ‘onvoldoende’, maar vindt dat eerst het gesprek moet worden gevoerd over de inhoud.