Rutte gaat niet opeens allerlei dingen anders doen, wel gesprek met Omtzigt
VVD-leider Mark Rutte presenteerde in Nieuwsuur zijn langverwachte 'radicale ideeën'. Rutte erkent dat hij fouten heeft gemaakt, maar 'hij gaat niet opeens allemaal dingen anders doen'. "Wie dacht dat Rutte de revolutie zou uitspreken, zal teleurgesteld zijn", zegt politiek commentator Frits Wester. Wel opvallend: de VVD-leider heeft binnenkort een gesprek met het thuiszittende CDA-Kamerlid Omtzigt.
"Ik heb onlangs sms-contact gehad met Omtzigt en hij is bereid tot een gesprek", zei Rutte daarover. Pieter Omtzigt heeft daar via Twitter op gereageerd. "Ik ben bereid tot een gesprek", schreef Omtzigt. "Maar op dit moment lukt het niet dit soort gesprekken te voeren."
Pieter Omtzigt speelde een belangrijke rol in de formatie nadat er aantekeningen over hem op straat waren komen te liggen met daarop 'functie Elders'.
Rutte ontkende in eerste instantie over Omtzigt te hebben gesproken, maar toen alle gespreksverslagen van de verkenners boven tafel waren gekomen, moest hij erkennen dat hij Omtzigt wel ter sprake had gebracht. "Dat was een grote fout", zei Rutte vanavond over die kwestie die tot een formatiecrisis leidde. Rutte wil vooral weten waar de boosheid zit van de CDA'er.
Niet door het stof
De demissionair premier koos voor Nieuwsuur om zijn ideeën over de bestuurscultuur en zijn eigen rol daarin bekend te maken. Hij heeft daar de afgelopen weken veel en lang over nagedacht, zei hij. "Ik ga niet opeens allerlei dingen anders doen. Ik ben trots op de afgelopen tien jaar."
Wel wil de VVD-leider werken aan zijn geheugen door meer aandacht te hebben voor zaken die op het eerste gezicht misschien minder relevant zijn. "Ik lieg niet en probeer geen dingen toe te dekken", benadrukte hij. "Maar ik zie hoe mensen denken: ‘Het is wel handig dat hij het niet weet. Ik moet me dus nog veel meer afvragen bij wat er op mijn bureau komt: weet ik voldoende?"
Anders aanpakken
Rutte zei verder dat in de bestuurscultuur een aantal zaken anders moeten. Een aantal van zijn ideeën kwam al eerder naar buiten, zoals het openbaar maken van de agenda en de besluitenlijst van de geheime ministerraad en een andere opzet van het wekelijkse coalitieoverleg waarin de regeringspartijen de politieke week bespreken.
Hij wil ook dat uitvoeringsorganisaties zoals het UVW en de Belastingdienst een menselijker gezicht krijgen. En dat deze organisaties, als er iets niet goed gaat, ook rapporteren aan de Tweede Kamer.
Hoe nu verder?
Of dit de vastgelopen formatie weer een impuls geeft, zal moeten blijken, stelt Wester. Woensdag wordt er in de Tweede Kamer verder gesproken over het eindverslag van de formatie van informateur Tjeenk Willink. Dan zullen ook de ideeën en reflectie van Rutte aan de orde komen.
Wester: "Vooral partijen als de PvdA, GroenLinks, D66 en het CDA zullen kritisch hebben geluisterd naar het verhaal van Rutte en zullen moeten afwegen of zij hem voldoende vertrouwen. Pas dan kan de formatie inhoudelijk echt beginnen."
'Dit was niets'
PVV-leider Geert Wilders heeft al gereageerd: "Dit was niets, nada noppes. Radicale leegheid", schrijft hij op Twitter. SP-leider Lilian Marijnissen twitterde: 'De nieuwe Rutte is vooral de oude Rutte. Laat de radicale ideeën maar aan de SP over."
Hoe ontstond de formatiechaos?
De formatie ontaarde in een chaos nadat een foto van aantekeningen van oud-verkenner Kajsa Ollongren voor de pers te zien was geweest. Daarop stond de gevoelige zinsnede: 'Omtzigt, functie elders'.
Naar aanleiding van die commotie moesten de oud-verkenners hun werk neerleggen. Rutte ontkende in eerste instantie over Omtzigt te hebben gesproken, maar toen alle gespreksverslagen van de verkenners boven tafel waren gekomen, moest hij erkennen dat hij Omtzigt wel ter sprake had gebracht. Maar gelogen had hij niet, bezwoer de premier.
Daarop volgde een marathondebat op 1 april in de Tweede Kamer. Dat debat eindigde in een motie van afkeuring. En was sprake van een stevige vertrouwensbreuk tussen Rutte en een groot aantal partijen. Meerdere partijen gaven zelfs aan niet meer met Rutte in een nieuw kabinet te willen. Op 7 april werd Herman Tjeenk Willink benoemd tot informateur. Zijn opdracht was onder meer te bekijken hoe het vertrouwen hersteld kon worden.
Het vertrouwen kwam opnieuw onder druk te staan toen RTL Nieuws berichtte dat de ministerraad eind 2019 besloot de Kamer bewust onvolledig te informeren over de toeslagenaffaire. Op 30 april overhandigde de informateur het eindverslag en concludeerde hij dat de formatie zou kunnen beginnen. Rutte zou nog met eigen inbreng komen over de gewenste nieuwe bestuurscultuur in Den Haag.
