Lezen, schrijven en rekenen hollen achteruit: 'Leraren missen vaardigheden'
Er zijn grote zorgen over het niveau van lezen, schrijven en rekenen van kinderen. Stonden Nederlandse leerlingen 15 jaar geleden nog aan de Europese top, de laatste jaren zakken ze steeds verder weg in de lijstjes. Die trend is alleen maar te stoppen door de kennis en kunde van leraren te vergroten, zegt de Inspectie van het Onderwijs. "Dramatisch dat het moet, maar er is iets aan te doen."
De Inspectie van het Onderwijs komt met de zorgelijke conclusies in een jaarlijks rapport over de staat van het onderwijs, dat vandaag is verschenen. Het moet en kán beter, zegt de inspectie.
De inspectie wijst op landen als Zweden en Ierland waar ze een terugvallend onderwijsniveau succesvol hebben omgebogen. Maar ook dichterbij zijn er succesvolle voorbeelden. Zoals het Melanchthon Kralingen, een vmbo-school in Rotterdam.
Roer helemaal om
Toen Dennis Maharban 15 jaar geleden als directeur het Melanchthon binnenstapte, zag hij een school die op het punt stond gesloten te worden. "Er waren lage slagingspercentages, lage resultaten en een slecht imago", zegt Maharban.
"De school stond bekend als een zwarte zwak presterende school. Dat trok geen nieuwe leerlingen aan en van de leerlingen die er waren werd eigenlijk niks verwacht."
De schooldirecteur besloot het roer radicaal om te gooien, samen met zijn lerarenteam. Van elke leerling maakten ze een dossier: wat gaat goed, wat gaat niet goed en wat moet er verbeterd worden. In de lessen kwam de focus te liggen op taal en rekenen. Ook de manier van lesgeven veranderde. Leraren leerden van elkaar door bij elkaar in de lessen te zitten en elkaar feedback te geven. Daarnaast begonnen ze elke dag met een gezamenlijke start met het hele team. Besloten werd dat ze allemaal op school blijven tot minimaal half 5 zodat leerlingen en ouders ze weten te vinden. "We vragen veel van docenten. Maar hierdoor krijgen leerlingen het idee dat ze gezien worden omdat we proberen ze te leren kennen," zegt Maharban.
Die aanpak heeft succes gehad. Twee jaar geleden kreeg deze Rotterdamse vmbo het predicaat 'excellent' van de Onderwijsinspectie: van een zwakke school werden ze een zeer goede school.
Gehoopte ontwikkeling
Dat is precies de ontwikkeling waar de Inspectie op hoopt, ook bij andere scholen. Want als je kijkt naar de Nederlandse scholieren dan scoren ze steeds slechter op de internationale lijstjes als het gaat om rekenen en taal:
inspecteur-generaal Alida Oppers wijt dat onder meer aan een gebrek aan focus op de kernvakken en een gebrek aan didactische vaardigheden bij leraren. "Het is dramatisch maar er is ook iets aan te doen", zegt ze.
Investeren in kennis
Op dit moment is het volgens de inspectie echt nodig om te investeren in de kennis en kunde van leraren. "In vergelijking met landen om ons heen doen wij bijvoorbeeld veel minder aan bijscholing. We moeten het vak van leraar eindelijk serieus nemen. De helft van de leraren is volgens hun eigen zeggen onvoldoende in staat om die onderwijsresultaten van rekenen en lezen naar een hoger plan te brengen."
De inspecteur-generaal wijst op internationale voorbeelden in landen als Zweden en Ierland. Die wisten hun dalende lijn in de reken- en leesvaardigheid weer in een opgaande lijn te krijgen, door middel van boosterprogramma’s voor leraren. In een paar dagen leren ze dan hoe ze goed onderwijs kunnen geven in rekenen en taal.
Leraren hard nodig
Maar Nederland heeft het probleem dat er een lerarentekort is, en dat mensen niet makkelijk gemist kunnen worden voor een cursus.
Daarover is Oppers helder: "Er zijn altijd externe omstandigheden die het moeilijk maken. Het lerarentekort is er zo een. Maar dat betekent niet dat we niks moeten doen. Dit is iets waar leerlingen niet de dupe van mogen worden. Dus laten we kijken naar wat er wel mogelijk is."
Op het Melanchton in Rotterdam merken leraren dat ze ook meer werkplezier krijgen door de intensieve aandacht die ze stoppen in het verbeteren van hun lessen.
Jasmina Berhamovic bijvoorbeeld, geeft taalles op de school en merkt het verschil. "Ze komen hier op school binnen vaak met grote achterstanden vanuit de basisschool. Dat zien we omdat we ze dan een test laten doen en weten op welk niveau ze zitten met lezen en rekenen. Aan de hand daarvan maken we een plan. We bieden bijvoorbeeld gratis bijlessen aan voor wie dat nodig heeft door leraren van de school. Na vier jaar zien we dat onze leerlingen minstens op het landelijke gemiddelde scoren met taal en rekenen of zelfs hoger. Ja, daar halen wij ons plezier uit."
Honderd procent geslaagd
De afgelopen jaren slaagde honderd procent van de leerlingen voor hun eindexamens, zegt schooldirecteur Maharban trots. "Als team maken we de school beter. Ooit heb ik tegen mezelf gezegd: ik wil ervoor zorgen dat we in Rotterdam een multiculturele school hebben die op het hoogste niveau presteert. En dat hebben we nu."
Ook leerlingen merken dat ze beter worden. Tweedeklasser Hamdiubah Aden: "Ik haal nu goede cijfers en de leraren zeggen ook dat ze trots op me zijn. Dat geeft je het gevoel van dat je het goed doet, en dat is fijn. Want uiteindelijk kom je nergens zonder rekenen en taal."
De conclusie van de Inspectie dat binnen twee jaar de dalende trend gekeerd moet worden, vindt onderwijsminister Dennis Wiersma een goede stip op de horizon: "Van school gaan terwijl je niet goed kunt lezen en rekenen en met te weinig kennis van de democratie, dat is een groot probleem. Want zonder deze basisvaardigheden heb je moeite met solliciteren, je belastingaangifte, stemmen en ga zo maar door. Dit vraagt dus om actie."
De minister komt daarom binnenkort met wat hij noemt een 'masterplan' om deze basis op orde te krijgen. Dat is ook zo afgesproken in het regeerakkoord van het kabinet. In dit plan zit ook extra steun voor leraren. "Ik ben ervan overtuigd: dit is geen kwestie van meer werk, maar van meer focus op de basisvaardigheden taal, rekenen en burgerschap."