Hogere NAVO-norm staat centraal bij NAVO-overleg in Antalya

Sommige NAVO-landen worstelen nog om de eerder afgesproken 2 procent van het bbp aan defensie-uitgaven te halen. Maar door de aanhoudende Russische dreiging is in rap tempo het besef gegroeid dat die uitgaven nog verder omhoog zullen moeten.

Daarbij speelt ook mee dat de Amerikaanse president Trump niet langer wil opdraaien voor de veiligheid van Europa, en er stevig op aandringt dat Europese landen meer moeten doen aan hun eigen defensie. Trump noemde daarbij eerder al het percentage van 5 procent.

Nederland organiseert in juni een bijeenkomst van de NAVO, bekijk hier waarom die top zo belangrijk is:

Het is pikant dat Antalya het decor is voor dit vooroverleg. De badplaats heeft elk zomerseizoen te maken met een Russische invasie – van de resorts en het strand, welteverstaan. En er vinden dagelijks Russische aanvallen plaats, op de ontbijt- en dinerbuffetten van de all-inclusive restaurants. In Turkije zijn Russische toeristen namelijk nog altijd welkom.

Weinig verzet

De discussie over hogere defensie-uitgaven gaat ongekend snel. Landen die de 2 procent tot voor kort niet haalden – onder meer Spanje, Italië en België – beloofden afgelopen maanden één voor één om snel een been bij te trekken. Er lijkt weinig verzet meer tegen het idee dat nog veel meer nodig is om de Russen te kunnen bijhalen.

Want de Russische oorlogsindustrie produceert op dit moment zulke grote hoeveelheden dat ervan wordt uitgegaan dat het Europa in een paar jaar in militaire slagkracht overtreft.

3,5 procent

NAVO-baas Mark Rutte stuurde anderhalve week geleden  een compromisvoorstel aan de NAVO-bondgenoten, waarin de directe defensie-uitgaven stijgen naar 3,5 procent. Daar bovenop zouden NAVO-landen dan ten minste 1,5 procent moeten besteden aan defensie-gerelateerde uitgaven als infrastructuur en cyberveiligheid. Dankzij premier Schoof weten we ook welk tijdpad Rutte daarbij in gedachten heeft.

Kijk hier terug hoe Schoof uit de school klapte:

De Verenigde Staten staan open voor zo'n compromis, liet de Amerikaanse ambassadeur bij de NAVO eerder deze week doorschemeren. De nieuwe afspraken die op de top in Den Haag moeten worden gemaakt gaan 'zeker over meer dan alleen raketten, tanks en houwitsers', zei hij gisteren in Brussel.

'Geen grabbelton'

NAVO-landen kunnen dan snelwegen aanleggen waarover ook tanks naar de Russische grens zouden kunnen rijden, of hun ICT-netwerken beter beveiligen tegen Russische saboteurs. De Amerikaanse ambassadeur waarschuwt dat deze bestedingen dan wel echt met defensie te maken moeten hebben. "Het is niet een grabbelton voor alles dat je maar kunt bedenken."

Verhoging gaat 'in elk NAVO-land pijn doen'

Tegen het percentage van 3,5 procent is volgens bronnen in de eerste gesprekken nog door niemand bezwaar gemaakt. "Wel is er stevige discussie over hoe snel de uitgaven omhoog moeten",  zegt politiek verslaggever Roel Schreinemachers. "Als je daar meer tijd voor neemt, kan het budget geleidelijker omhoog."

Eén ding is zeker, zegt Schreinemachers: de hogere defensie-uitgaven gaan in elk NAVO-land pijn doen. "Het geld moet ergens vandaan komen en dat betekent dus dat overheden op andere uitgaven zullen moeten bezuinigen. Ook in Den Haag zorgt dat voor stevige discussie. Het kabinet heeft dan ook nog niet bekendgemaakt wat de Nederlandse inzet zal zijn."

Of het lukt, wordt mogelijk al duidelijk als de defensieministers begin juni vergaderen in Brussel, zegt Schreinemachers. "Dan zou van tevoren al vaststaan dat de top in Den Haag op 24 en 25 juni een succes wordt. Want, zo valt ook te horen, naast militaire capaciteit is eensgezindheid binnen het bondgenootschap toch ook een niet te onderschatten afschrikmiddel om de Russen ervan te weerhouden ooit een aanval op een NAVO-land te overwegen."