Spanning stijgt om pensioenen: krijgt voorstel NSC vandaag een meerderheid?
In politiek Den Haag stijgt de spanning rond pensioenen. NSC heeft samen met PVV, BBB en SP een voorstel ingediend om deelnemers van pensioenfondsen inspraak te geven bij de overgang naar het nieuwe pensioenstelsel. Het voorstel is zeer dicht bij een meerderheid. Vanmiddag wordt erover gestemd. Maar wat wil NSC nou precies? Vijf vragen en antwoorden.
1. Hoe zat het ook weer, met dat nieuwe pensioenstelsel?
Het huidige stelsel is verouderd, vonden werkgevers, werknemers en de politiek al een tijdje. In 2021 is er daarom, na jaren onderhandelen, afgesproken dat de collectieve pensioenpotten zoals we die nu kennen, plaats moeten maken voor individuele pensioenpotjes. De hoogte van de pensioenuitkering hangt voortaan af van het beleggingsresultaat. Dit betekent dat je pensioen meer meebeweegt met de economie. Bij goede rendementen stijgt je pensioen. Bij slechte prestaties kan het sneller dalen dan in het huidige systeem.
Doordat pensioenfondsen minder buffers hoeven aan te houden, kunnen ze riskanter beleggen. Vooral jongeren kunnen er daardoor op vooruitgaan. En werkgevers profiteren van lagere premies, waardoor ze minder geld hoeven in te leggen voor een vergelijkbaar pensioen.
Om het nieuwe pensioenstelsel volledig in te laten gaan, moeten alle tot nu toe opgebouwde pensioenen, goed voor 1500 miljard euro, ook omgezet worden. Dat wordt 'invaren' genoemd.
2. Wat wil NSC (en PVV, BBB en SP)?
Inspraak is het toverwoord. Volgens de partijen moeten mensen inspraak krijgen over wat er gebeurt met het pensioenvermogen dat ze tot nu toe hebben opgebouwd, die pot van 1500 miljard. NSC-Kamerlid Agnes Joseph heeft het herhaaldelijk 'een principiële kwestie' genoemd. Zij vindt: opgebouwd pensioenvermogen behoort aan mensen toe, en die moeten zelf kunnen bepalen wat daarmee gebeurt. "Bij de grootste verandering in ons pensioenstelsel ooit, hoort inspraak van mensen."
Dat kan volgens de partijen op twee manieren: of mensen moeten de mogelijkheid krijgen individueel bezwaar aan te tekenen, waardoor het al opgebouwde vermogen van de bezwaarmakers niet overgeheveld wordt naar het nieuwe stelsel. Of het pensioenstelsel moet een referendum uitschrijven onder alle deelnemers. Als deelname onder de 30 procent blijft, of als meer dan 50 procent van de stemmers tegenstemt, gaat het pensioenfonds niet over.
3. En hoe is dat voorstel gevallen?
Niet overal goed. De Raad van State, de Nederlandsche Bank, pensioenfondsen, vakbonden en het kabinet: allemaal hebben ze flinke kritiek geuit op het voorstel. De pensioenfondsen vinden het plan rampzalig en vrezen voor een slechter pensioen voor iedereen. Ook verantwoordelijk minister Van Hijum is zeer kritisch: hij noemde het plan, ook na een aantal aanpassingen, 'onvoldoende doordacht' en juridisch niet goed uitgewerkt. De Raad van State gaf het zelfs het slechtste advies. Niet indienen, zo luidde het oordeel, zelfs niet na aanpassingen.
In een debat vorige week noemde Joseph het 'gecoördineerde kritiek'. Zij stelde daartegenover dat ze ook veel positieve reacties heeft ontvangen; zo staan 'alle ouderenorganisaties' achter haar voorstel en 'heel veel mensen hebben mij gemaild met steunbetuigingen voor ons voorstel'.
4. Gaat dit voorstel het dan halen?
Dat blijft heel spannend. De Tweede Kamer, maar ook de coalitie onderling, is flink verdeeld. NSC, PVV, BBB en SP hebben samen 69 zetels. Gisteren liet ook de Partij voor de Dieren weten voor hun voorstel te zullen stemmen, dat is 72 zetels voor het voorstel. GroenLinks-PvdA, VVD, D66, CDA, ChristenUnie, Volt en JA21 zien het voorstel niet zitten en hebben samen 71 zetels.
Het hangt dus nog af van twee partijen: Forum voor Democratie en Denk, elk goed voor drie zetels. Beide partijen zijn nodig om het voorstel aan een meerderheid te helpen en allebei hebben ze nog niet willen zeggen wat ze gaan doen.
In de Eerste Kamer zou het een stuk lastiger worden; daar hebben de voorstanders van het nieuwe pensioenstelsel een duidelijke meerderheid.
5. Als het voorstel het haalt, hoe gaat het dan verder?
Dat is nog niet helemaal duidelijk. In principe moet minister Van Hijum dan met zijn wetsvoorstel, inclusief amendement, naar de Eerste Kamer. Maar volgens hem is het voorstel daarvoor nu onvoldoende uitgewerkt. Dat moet dus eerst gebeuren, maar daarvoor is ook weer extra wetgeving nodig, en dat moet weer voor advies langs de Raad van State. Al met al, zo verwacht Van Hijum, gaat het zo’n twee jaar kosten om het voorstel van NSC, BBB, PVV en SP ingevoerd te krijgen als het wordt aangenomen door Tweede en Eerste Kamer.
Dan wacht er waarschijnlijk ook een gat op de begroting. Ambtenaren van het ministerie van Financiën waarschuwden eerder al dat Nederland geld uit het coronaherstelfonds misloopt als de pensioenhervorming zoals die is afgesproken niet doorgaat. Dat bedrag kan oplopen tot 2,4 miljard euro. Een bedrag waarvoor het kabinet dus een nieuwe invulling zal moeten zoeken.
Maar er is meer: over twee jaar is het 2027. Volgens de huidige wet moeten alle pensioenfondsen uiterlijk op 1 januari 2027 al over zijn naar het nieuwe pensioenstelsel. Zelfs áls het voorstel het haalt, zo zei de minister vorige week al, zal het dus 'slechts op een beperkt deel van de fondsen van toepassing zijn'.
SP-Kamerlid Bart van Kent waarschuwde alvast dat de indieners de minister tot haast zullen aansporen, en ook Agnes Joseph vond dat de minister sneller zou kunnen werken, 'als hij dat echt wil'.
