Staatssecretaris: vervroegd vrijlaten van gevangenen begint al midden juli
Door het gebrek aan personeel en het cellentekort in de gevangenissen zegt staatssecretaris Struycken (Rechtsbescherming, NSC) gedwongen te zijn om al halverwege volgende maand te beginnen met het maximaal twee weken eerder vrijlaten van gevangenen. Dat schrijft de bewindsman in een nog vertrouwelijke brief die maandag in de ministerraad zal worden besproken. De politieke redactie van RTL Nieuws heeft de brief gelezen.
Nu is het zo dat gevangenen maximaal vijf dagen voor hun celstraf erop zit uit de gevangenis kunnen worden ontslagen. Desondanks zit 99,5 procent van alle gevangeniscellen vol. Ook zitten er mensen vast in politiecellen.
Daarbij komt, schrijft Struycken, dat het aantal arrestanten en 'zelfmelders' groeit. Die laatsten zijn veroordeelden die op de uitvoering van hun straf moesten wachten en zich na een oproep bij de gevangenis melden om hun straf uit te zitten.
Noodzakelijk
Omdat daar voor hen geen plek is, is het volgens Struycken noodzakelijk om halverwege juli te beginnen met het eerder vrijlaten van gevangenen. Hij betreurt dat, maar zo komen er cellen vrij waar andere criminelen dan hun straf kunnen uitzitten.
Volgens de bewindsman komen lang niet alle gevangenen in aanmerking voor eerder vrijlaten. Alleen gedetineerden die zijn veroordeeld tot een straf van maximaal één jaar komen in aanmerking. Elke geval wordt individueel beoordeeld. Daders van ernstige gewelds- of zedenmisdrijven mogen absoluut niet eerder vrijkomen.
Voor het opstappen van de PVV uit het kabinet kwam toenmalig staatssecretaris Coenradie met het plan om gevangenen eerder vrij te laten:
Om het probleem van de gevangeniscapaciteit echt op te lossen is extra geld nodig. Maar, zo stelt Struycken vast, dat komt er niet. Dus rest hem niks anders dan 'keuzes maken'. Het al twee weken voor het einde van de opgelegde straf vrijlaten van gevangenen is één van die keuzes. Hij noemt de keuzes' betreurenswaardig maar noodzakelijk'.
In de brief schetst de bewindsman dat investeringen in het gevangeniswezen noodzakelijk zijn omdat anders 'plekken uitvallen'. Ook blijkt uit nieuwe prognoses dat er 'fors meer (jeugd) plaatsten nodig zijn de komende jaren'.
Langer dan 14 dagen
Zonder geld voor nieuwe cellen zullen de tekorten alleen maar toenemen. Dat loopt over 5 jaar al op tot 800 gewone cellen en 83 plekken voor jeugdige criminelen. De stijging komt doordat er de afgelopen jaren strafverzwaringen zijn ingevoerd, hogere straffen zijn opgelegd en er een toenemende instroom van gevangenen is.
"Dit zal er in de komende jaren toe leiden dat gedetineerden waarschijnlijk nog langer moeten worden heengezonden dan 14 dagen en dat executietermijnen kunnen verlopen", concludeert Struycken. Als executietermijnen verlopen zijn ontlopen veroordeelde criminelen hun straf helemaal omdat de overheid te lang heeft gewacht met hen op te sluiten.
1000 detentiejaren
"De voorraad aan zelfmelders en arrestanten ligt momenteel al rond de 1000 detentiejaren en zal dan nog verder oplopen. De arbeidsmarktkrapte en daarmee de druk op het personeel van DJI zal de komende jaren onverminderd hoog blijven. Dit is zeer onwenselijk", schrijft de bewindsman.
Een plan van JA21 voorman Joost Eerdmans om recent gesloten gevangenissen te heropenen is, kansloos schrijft Struycken. De gevangenissen zijn al verkocht of verhuurd. Er zijn voormalige gevangenissen beschikbaar maar die zijn in zo'n slechte staat dat ze niet 'zonder uitzonderlijk grote investeringen' weer in gebruik kunnen worden genomen.
Een ander idee van Eerdmans, het vergroten van het aantal meerpersoonscellen, is kansrijker. Volgens de staatssecretaris is het het gevangeniswezen gelukt dit jaar 100 extra plekken te realiseren.
Straf is straf
Toch is Eerdmans alles behalve blij met de plannen van de staatssecretaris. Het eerder vrij laten van gevangenen is slecht voor het rechtsgevoel van burgers en slecht voor de rechtsstaat: “Het was al erg, het wordt nog erger ook al zijn het kleine delicten. Straf is straf. Die moet worden uitgezeten. Er moet dus geld bij. Maar dat doet de coalitie niet.”
De JA21 voorman staat niet alleen in zijn kritiek. Ook D66 Tweede Kamerlid Joost Sneller vindt dat Struycken zijn voornemen niet mag uitvoeren: “Dat is namelijk tegen een uitdrukkelijke wens van een Kamermeerderheid in. Die heeft gezegd dat gevangenen eerder vrijlaten alleen mag als er perspectief is op een oplossing. Dat is er niet, dus heeft de bewindsman wat uit te leggen.”
Verzuimd
Volgens GroenLinks/PvdA Kamerlid Esmah Lahlah is er maar 1 verantwoordelijk voor het eerder moeten vrijlaten van gevangenen, het kabinet: "Er is verzuimd te investeren en daar plukken we nu de wrange vruchten van. Het kabinet had het kunnen veranderen maar wilde dat niet. Ze hebben niets gedaan. Partijen als VVD en PVV hebben het investeren achterwege gelaten. Dan krijg je dit."
Toen de PVV nog in het kabinet zat, zei Wilders 'er nooit mee in te stemmen' dat gevangenen eerder vrij zouden komen:
