Zo moet Nederland in 2050 eruit komen te zien: miljoenen woningen erbij, maar niet overal

Zo'n omvangrijk plan over hoe ons land moet worden ingedeeld, wordt niet vaak gepresenteerd. De bekendste is nog wel de Vinex, een term die inburgerde na de bouw van veel nieuwe woonwijken na de Vierde nota ruimtelijke ordening Extra (Vinex) uit 1991. De laatste editie stamt uit 2006. 

1,65 miljoen nieuwe woningen

Vooropgesteld: de kaart van Nederland zal op basis van deze nota voor een groot gedeelte hetzelfde blijven. Er worden geen grote nieuwe steden uit de grond gestampt, laat staan plannen ter grootte van een nieuw Flevoland. Toch zal de inrichting van onze omgeving wel degelijk gaan veranderen, is de boodschap.

Zo moeten er wel fors meer woningen bijkomen. De komende tien jaar maar liefst 1 miljoen, en daarna tot 2050 nog eens 650.000 extra. In totaal 1,65 miljoen. Nederland telt nu zo'n 8 miljoen woningen, daar komt dus nog zeker 20 procent bij. Plus alles wat daarbij hoort: denk aan de supermarkt, metrolijn of zwembad in de buurt.

Ruimte beperkt

Los van alle huidige problemen rond de woningbouw, zoals het grote personeelstekort en de stikstofcrisis, blijft de ruimte in ons land beperkt. Zomaar ergens bouwen is geen optie. Daarom valt de keuze op een aantal grote woningbouwlocaties. 17 waren al door het vorige kabinet aangewezen, daar komen nog eens vier bij. Het gaat om Alkmaar, Apeldoorn, Enschede en Helmond.

Qua gebiedsontwikkeling ligt de focus de komende decennia vooral op de regio, om daar krimp en economisch verval te voorkomen. 

Op de korte termijn moeten gebieden als de kop van Noord-Holland verder worden versterkt. Op de langere termijn zal in regio's als Twente het aantal inwoners de komende decennia fors gaan toenemen.

In veel gemeenten moet verder een straatje of een wijkje worden bijgebouwd: bestaande kernen worden zo vooral uitgebreid. "We willen geen versnippering, waardoor er een soort hagelslag van gestapelde stenen ontstaat. Integendeel", zegt demissionair woonminister Keijzer daarover. 

Of alle woningbouwplannen gehaald worden is nog een tweede. De beloofde bouw van 100.000 woningen per jaar heeft ook dit kabinet niet gehaald.

Een mogelijke oplossing voor de woningnood is om ruimte boven winkels te gebruiken:

De komende decennia speelt verder de impact van klimaatverandering een nadrukkelijke rol bij de ontwikkeling van ons land, aldus het ministerie. Zo moeten we zowel tegen hitte als een stortbui beter bestand zijn. Bij nieuwe woonplannen moet er steevast ruimte zijn voor rivieren, en wordt bouwen binnen de uiterwaarden verboden.

Grotere rol voor Defensie

Bij haar presentatie hamert minister Keijzer erop dat veel partijen en collega-bewindspersonen aan de Nota hebben meegewerkt. Net als haar voorganger, Hugo de Jonge, die twee jaar geleden al een eerste aanzet presenteerde.

In de tussentijd is er een grotere rol ontstaan voor Defensie in de Nota. Door de toenemende dreiging in de wereld is er nu meer aandacht gekomen voor onder meer nieuwe oefenterreinen.

Ook zegt Keijzer dat dit kabinet 'meer oog heeft voor de economie en landbouw'. Met bedrijventerreinen moet volgens de Nota zuinig worden omgesprongen, en ook het eventueel uitkopen van boeren, bijvoorbeeld rondom kwetsbare Natura 2000-gebieden vereist volgens haar ministerie zorgvuldigheid. De klimaat- en natuurdoelen blijven overeind.

Bindend voor het Rijk

De Nota Ruimte is nog niet helemaal definitief. Behalve de Tweede en Eerste Kamer mogen ook burgers in de toekomst nog commentaar geven. Eenmaal ingevoerd zal de Nota bindend zijn voor het Rijk. Dat betekent dat alle ministeries de visie moeten doorvoeren in hun beleid. Voor provincies en gemeenten is de Nota enkel richtinggevend.