Kamer en kabinet zetten ruim 1,2 miljard euro EU-subsidie op het spel

Dat fonds, officieel de herstel- en veerkrachtfaciliteit, werd opgetuigd tijdens de coronacrisis, om lidstaten te helpen om sterker uit de crisis te komen.

Nederland wilde strenge eisen

Nederland was lange tijd geen voorstander van zo'n megazak aan Europees geld voor de lidstaten. Uiteindelijk ging ook ons land akkoord, maar wel onder de voorwaarde dat er strenge regels aan uitbetaling zouden worden gesteld.

Dat kan Nederland nu duur komen te staan. Om de totale 5,4 miljard euro te krijgen die voor Nederland klaar staat, moeten we 133 mijlpalen en doelstellingen behalen. Als dat niet lukt, wordt Nederland gekort.

Controversieel

De Kamer heeft twee wetsvoorstellen controversieel verklaard die van belang zijn voor de uitkering van het geld: het wetsvoorstel Plan van Aanpak Witwassen en het wetsvoorstel Betalen naar Gebruik (rekeningrijden). Dat betekent dat er in principe niet over wordt gesproken tot er een nieuw kabinet zit.

Het kabinet had nadat het gevallen was overigens zelf ook al besloten dat het niet verder zou gaan met het uitwerken van rekeningrijden.

"Indien de besluitvorming uitblijft om de gekoppelde Herstel en veerkrachtplan-mijlpalen alsnog tijdig te behalen, zal dit financiële gevolgen hebben, door aanzienlijke kortingen op de te ontvangen HVP-middelen", schrijft demissionair minister van Financiën Sigrid Kaag.

1,2 miljard

Bij elkaar kan dit oplopen tot een strop van meer dan 1,2 miljard, blijkt uit een berekening van RTL Z. In principe is iedere maatregel die niet doorgaat 40,6 miljoen euro waard: het totaalbedrag van 5,4 miljard euro gedeeld door 133 maatregelen.

Maar de korting kan veel hoger uitpakken, door een vrij ingewikkelde kortingssystematiek. Als de inwerkingtreding van een hervorming op het spel staat, en dat is het geval, wordt de korting al vermenigvuldigd met een factor 5. Dan heb je het dus al over 200 miljoen euro per maatregel.

De Europese Commissie heeft ook nog de bevoegdheid om de boete nog eens extra te verhogen, en maakt daar ook gebruik van. Eerder schreef Kaag aan de Kamer dat de Commissie bij eerdere boetes voor andere landen de korting nog eens verdrievoudigde als de maatregel die niet doorgaat 'raakt aan een landspecifieke aanbeveling'.

Dat zijn Commissie-aanbevelingen voor hervormingen die volgens Brussel goed zouden zijn voor specifieke landen.

Ook daarvan is in dit geval sprake, bevestigt het ministerie van Financiën. De korting per niet doorgevoerde maatregel loopt dan op naar ruim 600 miljoen euro.  Dat houdt dus in dat het niet (op tijd) doorvoeren van 2 van de 133 maatregelen Nederland 1,2 miljard euro kan kosten.

En op al te veel mededogen van Brussel, hoeft Nederland waarschijnlijk niet te rekenen. "In lijn met de Nederlandse inzet bij de totstandkoming van de HVF, is de verwachting dat de Commissie streng zal zijn", schrijft minister Kaag.

Haast

Of de maatregelen toch nog op tijd genomen kunnen worden om een korting op het Brusselse geld te vermijden, zal de komende tijd moeten uitwijzen. De deadline voor de anti-witwasmaatregel ligt in de eerste helft van 2025. De Wet Betalen naar Gebruik moet een jaar later definitief zijn goedgekeurd door beide Kamers.