Drukte bij speelgoedbanken vanwege Sinterklaas: 'Helaas nog steeds nodig'

Het is 'ontieglijk druk' bij de Speelgoedbank Wageningen die twaalf jaar geleden door haar dochters werd opgericht, vertelt Elly van de Weerd.

"We hebben nu ongeveer vierhonderd kinderen in ons bestand en daar komen er elke week bij. En we zamelen ook speelgoed in voor het asielzoekerscentrum en gisteren kwam hier een man speelgoed halen dat hij naar Oekraïne brengt."

Ze noemt het schrijnend dat sommige ouders geen speelgoed voor hun eigen kinderen kunnen kopen.

Donaties van lokale speelgoedwinkel

"Er is veel armoede. De mensen die hier komen zijn doorverwezen door de voedselbank of door een andere welzijnsorganisatie. Ieder kwartaal mogen kinderen hier speelgoed uit komen zoeken. Dat is vaak tweedehands. En met de feestdagen mogen kinderen meerdere nieuwe cadeautjes uitkiezen. Die zijn ingeleverd door particulieren of we krijgen het van Lobbes, een lokale speelgoedwinkel." 

Alle tweedehands speelgoed wordt bij inleveren nagekeken en schoongemaakt door vrijwilligers. "We hebben zelf een wasmachine en een droger. Als er ergens batterijen in horen, doen we die er in."

Speelgoed is duur

Voor een los Legopopje betaal je al snel acht euro en een grote emmer met slijm kost zes euro. Speelgoed is ontzettend duur. Voor veel gezinnen onbetaalbaar, weet Annemieke Geerse, voorzitter van de Stichting Speelgoedbank Amersfoort.

Deze speelgoedbank, die al sinds 2008 bestaat, heeft een regionale functie. "Het is heel klein begonnen. Twee mensen uit het onderwijs kwamen elkaar tegen op de buurtbarbecue. Ze hadden kinderen in de klas die bij het kringgesprek niet durfden te vertellen dat ze niets hadden gekregen voor hun verjaardag of Sinterklaas."

Begonnen in garagebox

Reden om speelgoed in te gaan zamelen dat werd opgeslagen in een garagebox bij iemand aan huis. "Daarna konden we via de woningstichting een kleine huiskamer gebruiken van een leegstaande woning. En sinds 2013 zitten we in een pand met de kledingbank en voedselbank onder één dak."

In de beginjaren werden gezinnen doorverwezen door huisartsen en dominees. Nu gaat dat vaak via de voedselbank. "Er zijn veel gezinnen die speelgoed nodig hebben, maar gelukkig zijn er ook veel die speelgoed inleveren."

Ieder kwartaal mogen de kinderen drie stuks speelgoed uitkiezen. Met Sinterklaas is er extra uitgifte.

Geerse: "Eerst mochten ze hierbij ook kiezen. Maar vanwege de drukte maken we nu tasjes klaar per leeftijdsgroep. Deels tweedehands, maar we hebben ook nieuw speelgoed dat wordt betaald via inzamelingsacties bij bedrijven, voetbalclubs, kerken en de Rotaryclub."

Vrijwilligers kijken stepjes na

Ook hier wordt het speelgoed eerst schoongemaakt. "Het moet nog een ronde meekunnen en technisch in orde zijn. Vrijwilligers kijken kleine fietsjes en steps na."

Het liefst had Geerse de speelgoedbank al opgeheven. "Dat zou betekenen dat er geen armoede meer is. Maar helaas is het tegendeel waar."

Jongste speelgoedbank van Nederland

Er komen juist steeds meer speelgoedbanken bij. De jongste staat in het Zuid-Hollandse Wateringen en werd 9 november geopend. Het is een initiatief van Villa Anders, een werk- en dagbestedingslocatie voor mensen met een beperking.

"Wij wilden iets maatschappelijks met onze cliënten doen. We hebben hen uitgelegd dat sommige gezinnen het zwaar hebben en dat wij hen konden helpen. De cliënten waren meteen enthousiast," zegt Sjoukje van Staalduinen.

Met flyers werden mensen opgeroepen om speelgoed in te leveren. "Dat is massaal gedaan. Vanaf begin november is zoveel ingeleverd dat we nu al kunnen starten met de uitgifte. In het pand van de dagbesteding is een speciale kamer ingericht als winkel."

Gescheiden ouders

Niet alleen klanten van de voedselbank zijn welkom in Wateringen. "Ook de groep die daar net niet voor in aanmerking komt. Die vallen normaliter overal buiten. Denk aan mensen die in de schuldhulpverlening zitten maar ook aan gescheiden ouders. Dan is in twee huizen speelgoed nodig en die mensen hebben al dubbele woonlasten."

Stralende gezichten

Medio november kwamen de eerste gezinnen speelgoed uitzoeken. "Het is heel bijzonder als je die stralende kopjes in het winkeltje ziet. We werken met een puntensysteem. Ieder kind mag per kwartaal voor drie punten aan speelgoed uitzoeken en krijgt als extra nog boeken en puzzels omdat we die heel veel hebben."

Met Sinterklaas worden er schoenen gezet. "De ouders kunnen dan iets extra's van de plank pakken."

Cliënten dagbesteding enthousiast

Het voordeel: ook de cliënten van Villa Anders varen er wel bij. "Die hebben veel affiniteit met speelgoed. En er komen nu mensen van buitenaf over de vloer bij de dagbesteding. De cliënten vinden het geweldig. Ze helpen ook om speelgoed binnen te dragen, laten alles zien en sorteren en maken schoon," zegt van Staalduinen.

Alles wordt gecontroleerd, puzzels worden eerst gelegd. Zijn ze wel compleet? "Soms combineren we dingen. Zo kregen we twee dezelfde auto's met een aanhanger waar boerderijdieren in zaten. Maar een deel was kwijt. Daar hebben we één volle aanhanger van gemaakt."

Elektrische Legotrein

Het verbaast Van Staalduinen dat mensen zo royaal zijn. "Er wordt hier speelgoed gebracht waar nooit mee gespeeld is. Gisteren kregen we het boek Pluk van de Petteflet binnen, dat was ongelezen."

Ook is het speelgoed vaak nog veel waard. "Twee weken geleden bracht een vrouw een elektrische Legotrein en zes grote dozen met Playmobil. Die waarde is enorm."

Sinterklaascadeautje uitkiezen uit boek

Nog hoger is misschien de waarde die cliënten van de speelgoedbank in het Gelderse Elburg uit mogen kiezen. De kinderen mogen voor Sinterklaas allemaal een cadeautje van 25 euro uitkiezen uit het speelgoedboek van een lokale speelgoedwinkel. De cadeautjes worden afgerekend met geld dat is ingezameld bij sponsoren en via statiegeld(acties).

En de (groot)ouders mogen eenmalig vier à vijf nieuwe cadeautjes uitkiezen, zonder dat de kinderen daarvan weten. "Die cadeautjes krijgen we van andere gezinnen. En de ouderraad van een school koopt ruim in en geeft ons het overgebleven speelgoed," vertelt initiatiefneemster Anneke Wegh.

Uitpakken op pakjesavond

Wegh wil dat de arme gezinnen een echte pakjesavond kunnen houden. En dat is leuker met nieuwe spullen en meerdere pakjes.

De rest van het jaar kunnen de kinderen maandelijks tweedehands speelgoed uitkiezen. "We hebben veertig gezinnen. Die zijn hier onder meer gekomen via de voedselbank."

Barbiepoppen, auto's en peuterspeelgoed wordt veel ingeleverd. Het speelgoed wordt eerst nagekeken en schoongemaakt. "We pakken alles daarna in folie in. Voorheen deden we dat niet en dat vonden we later een losse dobbelsteen of pion en moesten we weer uitzoeken waar dat vandaan kwam."

Fris ruikende knuffels

Knuffels zijn ook welkom, iets wat niet bij alle speelgoedbanken vanwege de hygiëne toegestaan is. Wegh: "Die vragen we gewassen. Als ze fris ruiken, weet je dat dat gedaan is. Anders wassen we ze zelf. Sommige mensen brengen dozen vol speelgoed. Met name spelletjes en puzzels worden veel aangeboden, maar die hebben we al veel."

Kinderen mogen die dan ook onbeperkt uitkiezen. "Net als boeken. We willen graag stimuleren dat ze boeken lezen."