Strijd om standplaats: geen vergunning voor je favoriete oliebollenkar

Vlaggetjes met daarop de cijfers '45' wapperen in de oliebollenkraam van Henny en Piet Bierens-de Wit. Ook hangen er oorkondes met daarop een verkeersbord met in de rode cirkel 'Hoera 45'. 'Het is feest', staat er in witte letters onder.

Toch leek het er lang op dat het echtpaar het ondernemersjubileum niet kon vieren. Elk jaar staan ze in de winter met hun oliebollenkraam op een vaste plek bij een groot winkelcentrum in Eindhoven. Tot ze dit jaar hoorden dat ze er weg moesten. De gemeente heeft nieuwe regels voor verdeling van de vergunningen en een andere oliebollenbakker had een vergunning voor hun plekje bemachtigd.

Dienstenrichtlijn

Dit is het gevolg van Europese regels (de zogenoemde dienstenrichtlijn) waar gemeenten zich aan moeten houden. Schaarse vergunningen mogen alleen voor een bepaalde periode, bijvoorbeeld vijf of tien jaar, worden afgegeven. Als die periode voorbij is, horen ondernemers uit de hele Europese Unie de kans te krijgen een nieuwe vergunning te krijgen.

De huidige vergunninghouder mag niet voorgetrokken worden en zijn vergunning mag dus ook niet zomaar worden verlengd, ook al staat hij er al jaren.

Bij Henny en Piet Bierens-de Wit was de situatie extra schrijnend. Allereerst omdat ze dus net nu een jubileum wilden vieren. "We wilden niet met 44 jaar stoppen. Maar het was ook pijnlijk omdat ik me netjes had ingeschreven via het vergunningssysteem. Ik zat er vroeg voor klaar", vertelt Henny aan RTL Z.

Eindhoven werkt bij het vergeven van de vergunningen via het principe 'wie het eerst komt, het eerst maalt'. "Toen je die kon aanvragen, was ik de eerste en kreeg de melding 'gefeliciteerd'. Drie weken later kreeg ik een telefoontje dat er technische problemen waren. Er waren dubbele boekingen en wij hadden pech."

Andere plek

Uiteindelijk kwam de gemeente met een oplossing. De kar mag het huidige winterseizoen bij het winkelcentrum blijven staan. Maar wel op een andere plek. Niet meer pal naast de supermarkt, want daar staat voortaan een concurrent. Ze staan nu verderop.

Het is half zes 's avonds. De oliebollen met krenten die voor die dag gebakken zijn, zijn al op. Om de paar minuten komen er nog klanten die iets bestellen, tot Piet rond kwart voor zes de kraam sluit. De schappen zijn dan bijna leeg, hij hoeft amper iets weg te gooien.

"Onze vaste klanten weten ons goed te vinden. Maar mensen die incidenteel oliebollen kopen, zien ons nu niet als ze de supermarkt uit komen. En de oliebollenbakker die nu op ons oude plekje staat, hebben we de hele winter nog niet gezien. Hij is één keer geweest. Toen waren er problemen met een stroomkabel die niet over de vloer mocht lopen en hij is weer weggegaan", vertelt Henny.

Omzet

Ze kan dus ook nog niet beoordelen of twee oliebollenbakkers te veel is voor één winkelcentrum. "De laatste twee weken van het jaar zijn voor je omzet ontzettend belangrijk. Pas in januari weten we dus of de omzet gelijk blijft."

Ze heeft geen goed woord over voor de nieuwe Europese regels. "Het is onder kraamhouders een ongeschreven regel dat je van een vaste standhoudersplaats afblijft. Ik heb me ook niet op andere plekken in de stad ingeschreven waar al iemand staat. Nieuwkomers zijn best welkom, maar zet hen dan op een plek waar nog niemand staat", zegt ze met woede in haar stem.

Niet stoppen

Voor het volgende winterseizoen moeten ze volgend jaar opnieuw proberen zich als eerste in te schrijven. Piet (64) mag bijna met pensioen. "Maar dat wil ik niet. Ik wil nog jaren door. Wat mij betreft sterf ik in het harnas terwijl ik oliebollen bak."

Bovendien is het de bedoeling dat zijn zoon de zaak overneemt. "Ze moeten ons gewoon een vergunning geven voor meerdere jaren of onbepaalde tijd. Zoals het altijd al was. Mijn schoonvader verkocht hier al oliebollen."

Loempia's

Problemen zoals in Eindhoven spelen ook elders, zoals in Amsterdam, Utrecht en in het Zeeuws-Vlaamse Hulst. Het gaat niet alleen om oliebollenbakkers, maar ook om viskramen, bloemenverkopers en loempiakramen. Kortom: alle ambulante handel, zoals dat formeel heet.

In Hulst moest Jenny Xu, eigenaresse van Jenny's Chinese Hapjes, medio november weg bij haar vaste stek bij de Action, waar ze vijf jaar stond. Er waren meer geïnteresseerden voor deze locatie, waarna werd geloot. Haar klanten zijn daar zo boos over, dat er twee acties werden gestart. Eén klant startte een petitie en een andere klant richtte een speciale Facebookpagina op met de tekst 'Jenny's Chinese Hapjes moet blijven'. 

"Het is idioot dat vanuit een ivoren toren in Brussel dit soort regels worden bedacht. Die mensen staan mijlenver van de gewone samenleving af. Van de gemeente mag Jenny nu in een hoek verderop gaan staan, maar daar staat ze helemaal uit het zicht tegen een betonnen muur aan te kijken. Dat terwijl ze het ook moet hebben van toeristen", zegt Frans Aal die de Facebookpagina heeft opgericht.

Toeristen

Hulst trekt in het weekend en op Belgische feestdagen namelijk veel Belgen die de vestingstad bezoeken. "Als ze die kraam niet zien, kopen ze er ook niets. Jenny hoort gewoon op haar oude plek. Dit is pure waanzin. Ze woont ook in Hulst. Die kar is haar lust en leven, het heeft ook een sociale functie", zegt Aal boos.

Xu wil zelf geen reactie geven aan RTL Z. "Ik heb geen interesse om mijn verhaal te doen of mijn standpunt te delen", zegt ze.

Loting

De gemeente Hulst wil niet in detail treden over de zaak, maar verwijst naar de Europese wetgeving. "In totaal hebben we zeven standplaatsen waar ondernemers zich voor konden inschrijven. Bij één standplaats heeft dit geleid tot een loting tussen twee gegadigden."

Bij de loting wordt volgens de gemeente niet gekeken naar historie of productaanbod. "Er is op enkele dagdelen nog wel plek op andere plaatsen in de stad."

Geen zekerheid

Ook andere gemeenten waar het probleem speelt, verwijzen naar Europa. "We begrijpen de zorgen en onzekerheid bij standplaatshouders en álle ondernemers die werken met schaarse vergunningen. Elke ondernemer wil gewoon continuïteit en zekerheid", zegt een woordvoerder van de gemeente Amsterdam. 

"Tegelijkertijd begrijpen wij ook heel goed dat een nieuwe (jonge) ondernemer óók een haringkar of andere standplaats wil beginnen en daar moet wel ruimte voor zijn."

In 2017 zijn Amsterdamse standplaatshouders al geïnformeerd dat er nieuwe regels zouden komen. "Ze wisten dat op een bepaald moment vergunningen voor onbepaalde tijd niet meer mogelijk zullen zijn. Door corona is het vormen van beleid stilgelegd. Dat is nu weer opgepakt."

Uitstel

In Utrecht zijn 81 vergunningen uitgegeven aan standplaatshouders. Die zouden allen eind 2023 weg moeten, wat tot kritiek van de ondernemers en de gemeenteraad leidde. Op een informatiebijeenkomst kwamen maar liefst honderd mensen af, onder wie veel standplaatshouders.

Inmiddels is gekozen voor een gedoogconstructie. Kramen mogen tot oktober 2025 blijven staan. Intussen wordt gekeken naar de beste manier om de standplaatsen te verdelen. Het college van B en W pleitte voor loting. "De standplaatshouders en gemeenteraad waren daarop tegen. We werken nu aan een nieuw plan", zegt een gemeentewoordvoerder.

Brancheclub tegenstander van loten

De Centrale Vereniging Ambulante Handel (CVAH) behartigt de belangen van standplaatshouders en marktondernemers.

"Ondernemers zijn bang. Ze hebben nu geen zekerheid meer", zegt CVAH-juriste Aygül Şen. De branchevereniging is fel tegen loten, zoals in Hulst gebeurt. Er zouden criteria opgesteld moeten worden voor herverdeling waarbij onder meer naar productaanbod gekeken wordt en kwaliteit.

Puntensysteem

"Bij loten weet je niet wat je in huis haalt: een mooie wagen of een gammele bak? We pleiten voor een puntensysteem waarbij je voor verschillende criteria punten geeft. Hoe ziet de wagen eruit, wat gaan ze verkopen?", zegt Şen. 

Een vergunning zou volgens de brancheclub ook voor minimaal vijftien jaar gegeven moeten worden, zodat een ondernemer investeringen kan terugverdienen.