Ontwikkelaars bieden grof geld om verzet tegen nieuwbouw te staken

Lia kreeg ermee te maken. Zij kocht in het najaar van 2021 één van zeven te bouwen woningen aan het water in de buurt van Den Bosch.

Twee omwonenden verzetten zich tegen de nieuwbouw en stapten naar de rechter. Maar voordat de zaak daar behandeld werd, was het al snel augustus 2023. En een definitieve uitspraak lag er pas in november ‘23.

Afgrijzen

Al die tijd kon de bouwer niet starten met bouwen. Want de door de gemeente verleende vergunningen waren niet onherroepelijk. En zonder onherroepelijke vergunningen kreeg de ontwikkelaar de financiering van het project niet rond.

Lia volgde het allemaal met afgrijzen, vertelt ze. "Wij hadden onze oude woning verkocht, moesten daar op een gegeven moment ook gewoon uit, en hadden een voordelige hypotheekofferte die we uiteindelijk niet hebben kunnen tekenen."

De projectontwikkelaar ging met de bezwaarmakers in gesprek en bood 10.000 euro per persoon om de procedures in te trekken. Ook Lia zelf probeerde de beroepsprocedures ingetrokken te krijgen en had daar geld voor over. Maar het leidde allemaal tot niets.

Een tegenvoorstel, waarin om een ton werd gevraagd, wees de projectontwikkelaar af. Dat bedrag was maar 'gekkigheid', zegt de desbetreffende bezwaarmaker achteraf. Maar er zijn gevallen bekend, waarbij projectontwikkelaars tonnen over hebben om grootschalige projecten niet te laten vertragen. En zo zat Lia zonder woning.

Tonnen

Hoewel exacte cijfers ontbreken, komt het volgens de vereniging van Nederlandse Projectontwikkeling Maatschappijen (NEPROM) 'vaak' voor dat ontwikkelaars bezwaarmakers afkopen om te voorkomen dat nieuwbouwprojecten vertraging oplopen of niet meer door kunnen gaan. Ook hoogleraar Woningmarkt Peter Boelhouwer van de TU Delft kent de verhalen.

In 2020 haalde het Wijnhaveneiland in Rotterdam het nieuws omdat 'enkele bewoners veel geld opstrijken met wettelijke bezwaarprocedures'. "Ze trekken hun verzet tegen nieuwbouw pas in na een ruimhartige schikking met een projectontwikkelaar", schreef het AD-Rotterdams Dagblad

Schering en inslag

"Het gebeurt de laatste tijd veel vaker dan vroeger", vertelt directeur Jan Fokkema van de NEPROM. Fokkema kent zelf ‘tien, vijftien projecten’ waarbij ontwikkelaars bezwaarmakers afkochten. Dat levert volgens hem financiële en ethische dilemma's op.

"Iedereen vindt het ongelooflijk vervelend, als hij of zij eraan toegeeft. Maar onder druk van, of met het oog op het belang van de kopers, zijn er die zeggen: als ik het voor een bepaald bedrag kan afkopen, dan kan ik door. Dat scheelt me zoveel tijd en geld."

Kille rekensom

Of alle bezwaarmakers ook altijd uit zijn op geld is volgens Fokkema ‘heel erg moeilijk op een afstandje te beoordelen’. "Je kan niet in de hoofden van mensen kijken. Er zijn ook bezwaarmakers die gewoon tegen elke verandering zijn in hun buurt. Die willen iets gewoon niet."

Dat beroepsprocedures bij een rechtbank al gauw tot een jaar duren en dat de gemiddelde doorlooptijd van een hoger beroep bij de Raad van State nog eens 46 weken bedraagt helpt volgens Fokkema niet. Dat maakt dat een nieuwbouwproject 'lang' stil kan komen te liggen met alle kosten en risico’s van dien. Een ontwikkelaar die een kille rekensom maakt kan zo makkelijk in de verleiding komen om zich toch maar op het 'hellend vlak' van een afkoopsom te begeven.

Procedures versnellen

De NEPROM pleit daarom al langer voor het versnellen van procedures bij woningbouw, zodat iedereen eerder weet waar hij of zij aan toe is. Ook hoogleraar Boelhouwer vindt een versnelling een goed idee. "Als echt heel duidelijk is dat bezwaarmakers geen zwaarwegend belang hebben, zou je via een versnelde procedure nieuwbouw kunnen bespoedigen."

Demissionair minister Hugo de Jonge van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, verantwoordelijk voor volkshuisvesting, kondigde begin 2023 een plan van aanpak aan om de ontwikkeling van een woningbouwproject te versnellen. Die bedraagt nu gemiddeld tien jaar.

Eén van de maatregelen is het inkorten van de fase van bezwaar en beroep, waarbij in sommige gevallen een rechter kan worden overgeslagen en de bezwaren direct door de Raad van State worden behandeld. Maar Lia was daar niet mee geholpen.

Lia koos eieren voor haar geld

"We hebben uiteindelijk ergens anders een huis gekocht. De hypotheekrente was ondertussen wel fors gestegen", zegt ze. Het scheelt haar over de looptijd van de nieuwe hypotheek 214.000 euro, heeft Lia uit laten rekenen.

De hele gang van zaken noemt ze afschuwelijk. Volgens Lia was van tevoren duidelijk dat de bezwaren geen kans van slagen hadden, hetgeen de Raad van State eind vorig jaar daadwerkelijk vaststelde. "Eén van de bezwaarmakers had vanuit zijn woning niet eens direct zicht op de nieuwe huizen. Maar ook zo iemand kan gewoon voor twee jaar vertraging en enorme schade zorgen."

Oproep

Heb jij ook ervaring met het afkopen van bezwaarprocedures en wil je jouw verhaal hierover kwijt aan RTL Nieuws? Neem contact op met met de redactie. Het liefst met een telefoonnummer erbij.