Ziekmelden of niet meer kunnen werken: overgang kost jaarlijks miljoenen euro's

In Nederland werken 1,9 miljoen vrouwen in de overgangsleeftijd (40-65 jaar). Zo'n 80 procent van hen heeft lichte tot zware overgangsklachten. Karlijn Vrolijk (51) is een van hen. Ze kreeg een jaar geleden allerlei klachten, zoals slecht slapen, zich angstig en gestrest voelen, migraine en duizeligheid. Ook had ze concentratieproblemen en een 'wattig hoofd'.

Ze dacht in eerste instantie dat dit kwam door een tekort aan vitamine B12, waar ze injecties voor krijgt. Totdat ze ineens ook last kreeg van nachtelijk zweten en opvliegers. Ze had tot die tijd niet gedacht dat al deze klachten kwamen door de overgang. 

Werken als zelfstandig coach ging moeilijk, tot ze nieuwe medicatie kreeg.

Bio-identieke hormonen

Sinds drie maanden gebruikt Karlijn bio-identieke hormonen. "Ik belandde van de hel in de hemel. In Nederland gebruikt maar 4 procent van de vrouwen bio-identieke hormonen tegen overgangsklachten. In het buitenland liggen die percentages veel hoger. Nu ik deze medicatie gebruik, kan ik weer werken en ben ik ook weer opgewekt", zegt Vrolijk.

In Nederland wordt hormoontherapie maar mondjesmaat voorgeschreven, omdat lange tijd werd gedacht dat je er een verhoogde kans op borstkanker door kon krijgen. Die conclusie is inmiddels achterhaald.

Karlijn werkt als zelfstandig ondernemer veel vanuit huis en kan haar eigen agenda en werktijden bepalen. Veel vrouwen werken echter in beroepen met strakke roosters, zoals de zorg, het onderwijs en de kinderopvang. Dat heeft ziekmeldingen tot gevolg, of verzuim zoals dat officieel heet.

Miljoenen euro's op jaarbasis

Van de 1,9 miljoen werkende vrouwen in de leeftijd van 40 tot 65 jaar hebben 251.000 werkende vrouwen last van overgangsklachten en een deel verzuimt door de klachten. Bij 7 op de 10 vrouwen met overgangsklachten hebben die invloed op hun werk, blijkt uit eerder onderzoek van TNO. 

Zorginstituut Nederland schat de kosten van één dag verzuim op 309 euro. Overgangsklachten zorgen nog vaker voor een lager werkvermogen. Ruim 40 procent van alle vrouwen, ongeacht in welke fase ze zitten van de menopauze, zegt dat er op hun werk nooit wordt gesproken over de overgang.

Overgangsklachten niet herkennen

Judith Bosmans, hoogleraar gezondheidseconomie aan de VU Amsterdam, deed onderzoek naar de economische gevolgen van de overgang. "Vrouwen zélf, maar ook de huisarts en bedrijfsarts herkennen de klachten niet altijd. Het taboe op de overgang en andere vrouwspecifieke aandoeningen moet worden doorbroken", zegt ze.

Ze schat dat jaarlijks 9,5 miljoen euro aan zorgkosten gerelateerd zijn aan de overgang. Dit staat los van de miljoenen euro's aan onnodige zorgkosten en verkeerde medische behandelingen, omdat vrouwen in de overgang een verkeerde diagnose krijgen.

Ze krijgen bijvoorbeeld een behandeling tegen een burn-out of depressie, of slaapmedicatie, terwijl hun klachten hormoongerelateerd zijn. Én de overgang kan wel vier tot tien jaar duren.

Stress heeft impact op je hormonen

Marieke Schurink is oprichter en eigenaar van Menokracht. Haar organisatie biedt werkgevers handvatten voor een overgangsvriendelijk werkklimaat voor vrouwelijke medewerkers.

"Je ziet drie ontwikkelingen: vrouwen in de overgang melden zich regelmatig ziek of ze stoppen helemaal met werken. Of vrouwen hebben een dalend werkvermogen. Ze kunnen zich minder goed concentreren, waardoor ze minder werk afkrijgen en dat zorgt voor stress. En stress heeft weer veel impact op je hormonen."

Er is geen panklare oplossing, zegt Schurink: ieder vrouwenlichaam reageert anders. "Niet voor iedereen is hormoontherapie een walhalla. Soms kun je door meer lichaamsbeweging en geen gluten en zuivel te eten of hormoonverstorende stoffen in cosmetica te vermijden, al je klachten verminderen of draagbaar maken", zegt Schurink.

Groot onderzoek gestart naar de overgang

Het Amsterdam UMC startte in februari een groot onderzoek naar de overgang. De eerste resultaten worden op zijn vroegst over zes jaar verwacht.