Financiële plannen coalitie 'boterzacht' en 'voor de bühne'
De financiële plannen uit het coalitieakkoord van PVV, VVD, NSC en BBB rammelen aan alle kanten, vinden economen. Er wordt te veel geld uitgegeven en de geplande bezuinigingen zijn hoogst onzeker. De begroting krijgt het predicaat 'boterzacht' en het cijfer 6,5.
"Het is wel een boterzachte begroting waarin veel posten staan waarop ze zeggen dat ze gaan bezuinigen", zegt Bas Jacobs, hoogleraar economie en overheidsfinanciën aan de Vrije Universiteit van Amsterdam. "Maar ik heb grote twijfels of dat wel gaat lukken."
Onzekerheid over bezuinigingen
"Een aantal posten waar het kabinet geld mee wil binnenhalen, is omgeven met onzekerheid", constateert ook Marieke Blom, hoofdeconoom van ING. "Het geld dat bij ambtenaren wordt weggehaald. En bij asiel en de EU-afdrachten", somt zij op.
"Dat is echt nog maar te bezien of dat wordt opgehaald. En dat betekent dat er eigenlijk al tegenvallers ingebakken zitten."
Het plan van de rechtse coalitie is om uiteindelijk 4,7 miljard euro minder uit te geven. Jacobs heeft grote twijfels of dit haalbaar is: "Deze regering is kwistig." Niet zo raar overigens, legt hij uit. "Je hebt zoveel wensen en verlangens met zoveel verschillende partijen."
"Het is geen optimaal begrotingsbeleid om in zo'n krappe economie extra gas te geven", stelt ook Wim Suyker kritisch. Hij rekende jarenlang namens het Centraal Planbureau (CPB) begrotingen door. Deze krijgt van hem een magere 6,5, zegt hij in gesprek met RTL Z.
Eerst zoet, dan het zuur
Dat komt onder meer door de opbouw van de maatregelen die Jacobs omschrijft als 'eerst het zoet en dan kijken of het zuur nog wordt uitgeserveerd'. "Door de belastingen te verlagen, stimuleer je de vraag. De werkgelegenheid zal toenemen, maar dan moeten er wel mensen zijn. Dat is twijfelachtig", aldus Suyker.
Dat er in eerste instantie niet echt bezuinigd wordt, brengt risico's met zich mee, zegt Blom. "Ze zeilen strak aan de wind, met een hoog tekort in relatief gunstige economische omstandigheden." Als het dan slechter zou gaan, loopt het tekort verder op.
Fondsen uitgekleed of geschrapt
Een deel van de plannen wordt betaald met geld uit de fondsen die het vorige kabinet had opgezet. Dat deze fondsen, bijvoorbeeld om het stikstof- en klimaatprobleem aan te pakken, worden uitgekleed of zelfs helemaal stopgezet, vindt Jacobs op zichzelf niet zo'n probleem. "Dat daar een eind aan komt vind ik niet zo'n ramp."
Alleen de manier waarop het vrijgevallen geld wordt gebruikt, vindt hij slecht. "Het geld wordt vooral ingezet voor consumptie en niet voor investeringen."
Een aantal structurele hervormingen wordt niet echt doorgezet, zoals op de arbeidsmarkt of van de belastingen of het toeslagenstelsel. "Dat zeggen ze wel te doen, maar ze hebben nu geen concrete plannen", zegt Jacobs.
Lokkertje voor de bühne
En de lastenverlichting voor burgers en bedrijven dan? "Daar tamboereert het kabinet nu heel hevig op, maar de 2 miljard is maar heel weinig op een begroting van meer dan 300 miljard." Jacobs ziet het vooral als een 'lokkertje voor de bühne'. "Een pindaatje waar we allemaal heel erg blij mee zijn, maar op het grotere geheel stelt het niet zo veel voor."
Een enorme impuls is het niet, ziet ook Blom. "Er gaat hier wat bij en daar wat af", zegt zij. "Maar hoe dat voor mensen gaat uitpakken, is op basis hiervan nog niet echt te zeggen."
Er wordt wel geschoven met grote bedragen, in dat opzicht is het volgens haar wel een grote koerswijziging. "Dat betekent ook onzekerheid voor het bedrijfsleven, die niet weet wat het op de lange termijn kan verwachten", zegt Blom.
Kijk hieronder onze extra uitzending terug met reacties op, onder andere, het nieuwe asielbeleid en de zorgkosten: