Meer dan alleen dreigen? 'ECB deelt eerste klimaatboetes uit'
De Europese Centrale Bank (ECB) staat op het punt om voor het eerst in haar bestaan financiële instellingen te beboeten omdat zij niet in staat blijken om hun klimaatrisico's in kaart te brengen.
Zeker vier kredietverstrekkers riskeren een boete omdat zij niet op tijd de vereiste plannen hebben ingeleverd voor het afdekken van klimaatrisico's, meldt financieel persbureau Bloomberg op basis van ingewijden.
Het zou de eerste keer zijn dat de centrale bank ingrijpt bij banken die potentiële schadeposten als gevolg van klimaatverandering niet melden. De hoogte van zo'n boete kan volgens de bronnen van Bloomberg oplopen tot 5 procent van de dagelijkse gemiddelde omzet. Dat zou in de praktijk leiden tot miljoenenboetes voor instellingen die zich niet aan de regels houden.
Twee jaar de tijd
De ECB beschouwt de impact van klimaatverandering en natuurrisico's als een aanzienlijk risico voor de economie en het financiële stelsel. Alle financiële instellingen in de eurozone moeten daarom voortaan hun klimaatrisico's in kaart brengen en met een 'alomvattende aanpak' komen. Zij werden hiervan in november 2022 op de hoogte gesteld en kregen toen twee jaar de tijd om aan alle eisen te voldoen.
De Nederlandse ECB-bestuurder Frank Elderson legde recent in een interview met RTL Z uit waarom banken klimaatrisico's moeten afdekken:
Ontwikkelingen zoals extreem weer, watertekorten, vervuiling en verlies aan biodiversiteit kunnen bijvoorbeeld leiden tot schade, plotselinge prijsveranderingen, dalende aandelenmarkten en minder bedrijvigheid. Dat zou weer kunnen leiden tot minder winst of grote groepen klanten die in korte tijd geld van hun bankrekening halen om reparaties te financieren, beredeneert de toezichthouder.
'Bijzondere stap'
"Het is bijzonder dat de ECB deze stap neemt", zegt klimaatspecialist Heleen Ekker van RTL Nieuws. "Maar het is ook wel een logische stap omdat de ECB meerdere keren heeft gewaarschuwd dat kredietverstrekkers te weinig doen om zich voor te bereiden op de gevolgen van extreem weer. Ook bestaat het risico dat klanten die veel vervuilende activiteiten hebben, op termijn failliet kunnen gaan."
De laatste jaren is bovendien steeds meer doorgedrongen dat banken en andere financiële instellingen een cruciale rol vervullen in de aanpak van klimaatverandering, zegt Ekker. "Het is al bijna tien jaar geleden dat alle landen van de wereld afspraken dat de opwarming van de aarde beperkt moet blijven tot ruim onder de twee graden, en liefst 1,5 graad. Maar volgens de laatste wetenschappelijke inzichten zijn deze doelen uit het Parijse klimaatakkoord nog altijd niet binnen bereik."
Voortrekkersrol ECB
De ECB loopt als toezichthouder wereldwijd voorop als het gaat om toezicht op klimaatgerelateerde risico's. Dat de centrale bank zich op dit terrein roert, levert ook kritiek op. Klimaatbeleid zou niet behoren tot de taak van de centrale bank, die is opgericht voor het stabiel houden van prijzen in de eurozone.
Critici zien klimaatbeleid als een politieke taak die juist ver weggehouden zou moeten worden van de ECB. Die instelling moet volledig onafhankelijk zijn, wat ook formeel is vastgelegd in de statuten bij de oprichting in 1998.