CPB: overheid gaf te lang coronasteun
De overheid heeft bedrijven te lang steun gegeven tijdens de coronacrisis. In de eerste fase was de hulp doeltreffend, maar de steun had afgebouwd moeten worden toen de economie veerkrachtig herstel toonde. Dat stelt het Centraal Planbureau (CPB) in een onderzoek naar de effecten van de coronasteun.
Al snel na het uitbreken van de coronacrisis in 2020 kwam de overheid met steunmaatregelen, om te voorkomen dat de economie instortte en bedrijven omvielen. Zo lagen onder meer de evenementenbranche, de horeca en de reisbranche grotendeels stil.
De overheid gaf miljarden uit aan de Noodmaatregel Overbrugging Werkgelegenheid (NOW). Bedrijven konden steun aanvragen om hun personeel te blijven doorbetalen tijdens de coronacrisis, ook als ze bijvoorbeeld dicht moesten vanwege de lockdown.
Voor zzp'ers lanceerde de overheid de Tijdelijke Overbruggingsregeling Zelfstandige Ondernemers (Tozo). Zelfstandigen die door de coronacrisis minder verdienden, konden een aanvulling aanvragen tot bijstandsniveau: 1059 euro voor alleenwonenden en 1512 euro voor stellen.
Belastinguitstel
Verder konden bedrijven tussen maart 2020 en maart 2022 belastinguitstel krijgen. In totaal werd voor 40 miljard uitgesteld door ruim 400.000 ondernemers. Nog lang niet iedereen heeft de openstaande belastingschuld afgelost.
En er werd geld uitgetrokken om ondernemingen die in een specifiek door corona getroffen sector actief waren, extra te helpen via de TOGS-regeling. Zo konden ze bijvoorbeeld de huur van een pand betalen.
Alleen de steunmaatregel voor zzp'ers werd tijdens de coronacrisis aangepast. In eerste instantie werd niet gekeken of de zelfstandigen een partner hadden en wat die verdiende. In juni 2020 kwam er alsnog een partnertoets, waardoor het aantal zzp'ers dat steun aanvroeg daalde.
De voorwaarden van de NOW, het belastinguitstel en de TOGS-regeling werden echter tijdens het verloop van de coronacrisis nooit aangescherpt, concludeert het CPB.
Steun soms niet nodig
"Ondernemers hoefden bij belastinguitstel eerst alleen voor een uitstel langer dan drie maanden een verzoek in te dienen. Later was ook dat niet meer nodig. Hierdoor zijn ook ondernemers gesteund die dat niet nodig hadden. Zo had 40 procent van de bedrijven met belastinguitstel een omzetstijging", staat in het rapport.
In het begin wel nodig
In het begin van de coronacrisis, in het tweede kwartaal van 2020, was de overheidssteun terecht en broodnodig. Er was veel onzekerheid, de horeca werd gesloten, reizen geannuleerd. Zonder deze steun waren meer bedrijven omgevallen.
Maar al in de zomer van 2020 groeide de Nederlandse economie en dit herstel zette ook in de daaropvolgende kwartalen door, concludeert het CPB. Tijdens nieuwe besmettingsgolven, waarbij bijvoorbeeld ook de horeca opnieuw dichtging, was het economische effect veel kleiner dan tijdens de eerste coronagolf.
Vanaf augustus 2020 daalde ook de werkloosheid en het loon van werknemers bleef gelijk of steeg zelfs. "Het steunbeleid werd in de loop van de crisis te ruim."
Het CPB adviseert de overheid om bij een toekomstige crisis vooraf te bepalen hoe lang de steunmaatregelen gelden en wat de omvang is. "Dit helpt om steunbeleid tijdig af te bouwen."