Hoe visualisatie Weghorst aan het scoren brengt

In een interview vlak na de wedstrijd vertelde Weghorst gisteren dat hij zijn vriendin vooraf een appje had gestuurd, waarin hij vertelde dat hij laat in de wedstrijd in de ploeg zou komen en de winnende zou scoren. Dat had hij van te voren gevisualiseerd.

Visualiseren is een techniek die in veel sporten wordt gebruikt, en die volgens deskundigen en sporters echt werkt. 

Gevoel oproepen

"Visualiseren is het in gedachten de beweging of activiteit zo goed mogelijk, en met al je zintuigen, voor je zien, horen en voelen", zegt sportpsycholoog Jan Sleijfer, die gespecialiseerd is in het mentale aspect van topsport. "Door de beelden, de geluiden en het gevoel op te roepen, bereid je je optimaal voor op de situatie die je visualiseert."

De techniek wordt vooral veel gebruikt door sporters die geen directe tegenstander hebben. Hoogspringers gebruiken het bijvoorbeeld om te visualiseren hoe ze over de lat springen, van turner Epke Zonderland is bekend dat hij zijn oefeningen al van te voren eindeloos in zijn hoofd deed voordat hij aan de rekstok hing, en ook schaatser Erben Wennemars gebruikte visualisatie om zijn scherpste rondetijden neer te kunnen zetten.

Ook Bart Bennema, die als atletiekcoach in het verleden onder meer Dafne Schippers trainde, gebruikt de techniek. "Ik begeleid nu een hordenloper, die heb ik gevraagd het te gebruiken", vertelt hij. "Je kunt je race maar een aantal keer lopen. Maar je kunt hem ook visualiseren, steeds in gedachten herhalen wat er op welk moment gebeurt. Dat gaat bij hem over de laatste vier hordes." 

Het is bij visualiseren de bedoeling dat je niet alleen focust op de techniek, maar je echt in het moment verplaatst. "En dat van binnenuit, dat je zelf nog in je lijf zit, dus het niet van bovenaf bekijkt. Dat je voelt hoe het is, visualiseert, en dat herhaalt", legt Bennema uit.

Techniek inslijpen

Door de techniek toe te passen hopen sporters het meeste uit zichzelf te halen. "Het resultaat is meerledig", zegt sportpsycholoog Sleijfer. "Je kunt door te visualiseren een bepaalde techniek inslijpen. Je voert de activiteit weliswaar niet uit, maar door hem actief in je brein te herhalen heeft dat toch effect op de motoriek."

Bij een teamsport als voetbal komen natuurlijk meer variabelen kijken dan bij een sport als hordelopen. Je hebt bijvoorbeeld te maken met teamgenoten en een tegenstander, terwijl bij hordelopen de horden altijd op dezelfde afstand staan. Toch is ook voor voetbal visualisatie nuttig, zegt Sleijfer.

"Hij weet dat hij ervan afhankelijk is of hij in stelling wordt gebracht", zegt de sportpyscholoog. "Maar voor je man komen kun je ook mooi visualiseren. Er wordt natuurlijk ook veel getraind op wedstrijdsituaties. Op die strategieën kun je door visualisatie ook teruggrijpen."

Bovendien speelt er bij het visualiseren nog een ander aspect mee. "Je doet het ook om je voor te bereiden op een situatie, zodat je er als het zover is klaar voor bent en er niet door overvallen wordt. Je kunt je spanningsniveaus zo beter reguleren."

Perfecte voorzet

Ook Bennema gelooft dat visualiseren in voetbal zeker zinvol is. "Ik denk dat het bij elke sport werkt", zegt hij. "Ik denk dat veel voetballers het geven van een perfecte voorzet ook eindeloos herhalen in hun hoofd, en daar baat bij hebben." 

Volgens Sleijfer is visualisatie niet alleen een techniek die je helpt om meer zelfvertrouwen te winnen, maar kun je je brein er wetenschappelijk bewezen ook daadwerkelijk mee sturen. "Er is een voorbeeld, dat gaat over de revalidatie van sporters. In dat onderzoek zijn er twee onderzoeksgroepen van mensen die een been niet kunnen gebruiken omdat het in het gips zit", zegt hij.

"Een groep visualiseert dat ze krachtoefeningen doen, terwijl dat dus niet kan. De andere groep doet niets. Als het gips er dan af gaat blijkt dat de spieromvang van de groep die gevisualiseerd heeft, minder is afgenomen dan bij de groep die dat niet deed."

Louis van Gaal

Oud-bondscoach Louis van Gaal, de voorganger van Ronald Koeman, is een warm pleitbezorger van de visualisatie-techniek. 'Imagineren', noemt hij het. Op het WK in Qatar van 2022 zei Van Gaal: "Ik wil dat mijn spelers 'imagineren', daarom spreek ik over wereldkampioen worden. Als je je dat kunt inbeelden, dan kun je het ook op het veld bereiken."

Atletiek-coach Bennema ziet vooral de meerwaarde van visualisatie in het verbeteren van techniek, maar gelooft ook wel in positief denken op weg naar een goed eindresultaat. "Ik snap het idee, dat als je gelooft dat iets kan gebeuren, je ook meer kans hebt dat het gaat gebeuren."

Sportpsycholoog Sleijfer denkt dat als een heel team maar hard genoeg gelooft in een goed resultaat, dat een positief effect kan hebben op de prestaties. "Dat wordt een 'winning mindset' genoemd", zegt hij. "Als we er allemaal in geloven, en we zien allemaal voor ons dat we als team met elkaar de beker in ontvangst mogen nemen, vergroot je het zelfvertrouwen, en de kans dat je echt kampioen wordt."