Fraude-algoritme voor studiebeurs discrimineerde studenten met Turkse en Marokkaanse ouders
Studenten met Turkse of Marokkaanse ouders werden indirect gediscrimineerd bij fraudecontroles op een studiebeurs, blijkt uit onderzoek. Het algoritme van de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) zag studenten met een niet-Westerse migratieachtergrond twee keer zo vaak als een 'hoog risico' voor het plegen van fraude.
De indirecte discriminatie is steviger dan uit eerder onderzoek bleek. In maart bood minister Robbert Dijkgraaf (Onderwijs) al excuses aan nadat bleek dat het algoritme indirect tot discriminatie leidde.
In vandaag gepubliceerd onderzoek van de organisatie Algorithm Audit blijkt dat studenten met een niet-Westerse achtergrond veel vaker een huisbezoek kregen. Dat gebeurde om te controleren of zij rechtmatig gebruik maakten van de studiebeurs voor uitwonenden.
Dat gebeurde ook in gevallen waar geen sprake bleek van fraude. Niet-frauderende studenten met een niet-Westerse achtergrond kregen drie keer zo vaak een huisbezoek dan studenten zonder migratieachtergrond.
Studenten in risicogroep
Studenten die niet meer thuis wonen, kunnen meer geld krijgen voor hun studiefinanciering dan thuiswonende studenten. Om fraude op te sporen, plaatste DUO studenten in een risicogroep.
Dat gebeurde basis van iemands leeftijd, het soort onderwijs (middelbaar beroepsonderwijs (mbo) of hoger onderwijs) en de afstand tot het adres van de ouders. Het waren factoren waarvan DUO dacht dat ze neutraal waren.
Maar die gegevens bleken niet neutraal. Omdat veel mbo'ers een niet-Westerse migratieachtergrond hebben, en omdat zij gemiddeld dichter bij hun ouders wonen, werden studenten met Turks-Nederlandse of Marokkanaans-Nederlandse ouders veel vaker in het risicoprofiel geplaatst.
Minister: 'Betreurenswaardig'
"Dat zijn betreurenswaardige constateringen", schrijft minister Dijkgraaf vandaag in een brief aan de Tweede Kamer. De resultaten onderstrepen wat hem betreft dat de fraudecontroles anders moeten worden ingericht.
DUO stopte in juni 2023 al met het algoritme, nadat uit onderzoek van het Hoger Onderwijs Persbureau, NOS op 3 en onderzoeksplatform Investico bleek dat studenten met een migratieachtergrond veel vaker worden beschuldigd van fraude.
De controles op fraude vinden sindsdien alleen plaats op basis van een steekproef, meldt DUO. De overheidsorganisatie heeft ook haar excuses aangeboden. Ook roept DUO studenten die een huiscontrole hebben gehad op om hun ervaringen te delen.
