Ben ik misleid? Zes vragen en antwoorden over dubieuze grondhandel
RTL Nieuws onderzoekt speculatieve grondhandel. Maar wat is dat precies? Hoe gaat het in zijn werk en hoe worden kopers gedupeerd? Zes vragen en antwoorden.
1. Wat is speculatieve grondhandel?
Op honderden locaties in Nederland zijn in de afgelopen 25 jaar akkers en weilanden opgeknipt in tienduizenden kleine percelen van 50 tot 2000 vierkante meter. Grondhandelaren bieden deze landbouwgrond, die vaak in de buurt van dorpen en steden ligt, aan als belegging.
Als de bestemming van de grond wijzigt en het in plaats van landbouwgrond bouwgrond wordt, is de grond veel meer waard. Dat betekent dat je winst kan maken op je grond. In de praktijk verandert de bestemming van deze als belegging aangeboden grond bijna nooit. Kopers betalen vaak veel meer dan de reguliere prijs voor landbouwgrond. Doordat de bestemming niet wijzigt, blijven zij vaak achter met veel te dure landbouwgrond die zij niet of alleen tegen grote verliezen weer kwijt raken.
2. Zijn kopers niet zelf verantwoordelijk voor hun aankopen?
Natuurlijk zet een koper zelf een handtekening onder een koopcontract, maar veel kopers hebben dat gedaan in de volle overtuiging dat zij een goede deal sloten. Gebaseerd op allerlei informatie die hen door de verkopende partijen is medegedeeld.
De meeste kopers zijn geen professionele beleggers. De mensen die de onderzoeksredactie van RTL Nieuws sprak, zijn veelal ondernemers met een klein bedrijf zonder pensioen of bijvoorbeeld gezinnen die een erfenis kregen. Hen werd voorgehouden dat hun aankoop waardevast zou zijn of een ideale oudedagvoorziening.
3. Waarom is dit niet bij wet verboden?
Handel in landbouwgrond is niet verboden. Logisch, want een akkerbouwer moet ook zijn land kunnen aan- en verkopen. Het probleem met speculatieve handel is dat mensen wordt voorgespiegeld dat er een goede kans is dat de grond op korte termijn een andere bestemming krijgt.
Misleiding en oplichting is daarbij uiteraard wel verboden, maar dubieuze verkopende partijen manoeuvreren op sluwe wijze, waardoor misleiding niet altijd eenvoudig is aan te tonen. Zo worden in brochures allerlei losse feiten gepresenteerd, zoals dat er een woningtekort is, dat in de buurt van een kavel al nieuwbouw is of er worden nieuwsartikelen aangehaald waarin een wethouder spreekt over een bouwopgave in zijn gemeente.
Deze zaken kunnen allemaal kloppen, maar hoeven niet direct betrekking te hebben op het perceel dat jou wordt aangeboden. Veel kopers die RTL Nieuws sprak, stellen dat hen in telefoongesprekken en aan de keukentafel van alles is beloofd en verteld wat niet uit is gekomen. Die gesprekken worden echter niet opgenomen. En in zaken die voor de rechter komen, is dat meestal niet voldoende bewijs, omdat de andere partij ontkent.
4. Waarom is de rol van notarissen cruciaal bij deze handel?
Zonder notaris kan een stukje landbouwgrond nooit worden verkocht. De notaris is onafhankelijk, begeleidt de transactie en maakt deze geldig. Bovendien hebben notarissen een poortwachtersfunctie. Zij moeten zich ervan overtuigen dat kopers weten wat ze kopen en welke risico’s daaraan zijn verbonden.
Omdat de risico’s bij grondhandel erg groot zijn, moet een notaris extra alert zijn. Zeker als kopers geen gekwalificeerde beleggers zijn. Dan moet de notaris er alles aan doen om koper en verkoper op het zelfde kennisniveau te krijgen. Volgens de richtlijnen van de Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie kan dat niet zonder dat de notaris een koper heeft gezien of gesproken.
5. Hoe kom ik erachter of ik ben misleid of opgelicht?
Als je zelf een stukje grond hebt gekocht of als er een stuk grond aan jou wordt aangeboden, is het handig om allereerst contact op te nemen met de gemeente waar de grond ligt. Die kan je vertellen of er concrete plannen zijn met jouw kavel.
Is dat anders dan jou is gemeld door de verkopende partij, bekijk dan of de verkoper wel de juiste informatie heeft verschaft in mail-, app- en briefcontact. De praktijk leert dat in mondelinge telefoongesprekken en aan de keukentafel soms andere beloftes worden gedaan dan op papier. Dat maakt het lastiger om misleiding te bewijzen.
Heb je al een kavel gekocht die bij een notaris is gepasseerd? Als je een notaris nooit gezien of gesproken hebt over je aankoop dan is de notaris in de meeste gevallen in gebreke gebleven.
6. Wat kan ik doen?
Mocht je het idee hebben dat de notaris je niet goed heeft behandeld of dat je bent misleid door een verkopende partij dan kun je – al dan niet met hulp van een gespecialiseerde advocaat - een tuchtrechtelijke of civiele procedure aanspannen.
